Talebanët kanë marrë në kontroll Afganistanin ndërsa forcat amerikane dhe forcat e tjera të huaja janë tërhequr pas 20 vitesh operacionesh ushtarake. Por kostoja që SHBA-ja dhe aleatët e saj të NATO -s kanë shpenzuar për luftën në Afganistan është marramendëse, shkruan BBC
Forcat ushtarake në vend
SHBA-të pushtuan Afganistanin në tetor 2001 për të rrëzuar talebanët, pasi sipas tyre ata strehonin Osama Bin Laden dhe figura të tjera të al-Kaedës të lidhura me sulmet e 11 shtatorit. Numri i trupave amerikane është rritur me kalimin e kohës ndërsa Uashingtoni shpenzoi miliarda dollarë për të luftuar kryengritjen e talebanëve dhe për të financuar rindërtimin, duke arritur kulmin në rreth 110,000 në 2011.
Vitin e kaluar, vetëm 4,000 trupa amerikane ndodheshin në Afganistan. Ky numër u reduktua në 650 trupa, për të rritur sigurinë e diplomatëve, sipas Associated Press. Vende të tjera ishin gjithashtu pjesë e pranisë së trupave të huaj në vend, përfshirë anëtarë të tjerë të aleancës së NATO -s.
Por SHBA kishte deri tani kontigjentin më të madh .
NATO përfundoi zyrtarisht misionin e saj luftarak në dhjetor 2014, por një forcë prej 13,000 trupash qëndruan në vend për të ndihmuar në trajnimin e forcave afgane dhe mbështetjen e operacioneve kundër terrorizmit.
Ekzistojnë gjithashtu një numër i konsiderueshëm i punonjësve privatë të sigurisë në Afganistan. Kjo përfshinte në tremujorin e fundit të vitit 2020 më shumë se 7,800 qytetarë amerikanë, sipas hulumtimit të Kongresit Amerikan.
Sa para janë shpenzuar?
Shumica dërrmuese e shpenzimeve në Afganistan kanë ardhur nga SHBA-ja. Midis 2010 dhe 2012, kur SHBA kishte më shumë se 100,000 ushtarë në vend, kostot e luftës u rritën në gati 100 miliardë dollarë në vit, sipas shifrave të qeverisë amerikane.
Ndërsa ushtria amerikane e zhvendosi fokusin e saj nga operacionet sulmuese dhe u përqendrua më shumë në trajnimin e forcave afgane, kostot ranë ndjeshëm. Deri në vitin 2018 shpenzimet vjetore ishin rreth 45 miliardë dollarë, tha një zyrtar i lartë i Pentagonit në Kongresin Amerikan atë vit.
Sipas Departamentit Amerikan të Mbrojtjes, shpenzimet e përgjithshme ushtarake në Afganistan (nga tetori 2001 deri në shtator 2019) kishin arritur në 778 miliardë dollarë, raporton abcnews.al
Përveç kësaj, departamenti i shtetit amerikan – së bashku me Agjencinë Amerikane për Zhvillim Ndërkombëtar (USAID) dhe agjenci të tjera qeveritare shpenzuan 44 miliardë dollarë në projekte rindërtimi. Pra nga viti 2001 deri në 2019 janë shpenzuar 822 miliardë dollarë por nuk përfshin asnjë shpenzim në Pakistan, të cilin SHBA e përdorte si bazë për operacionet e lidhura me Afganistanin.
Sipas një studimi të Universitetit Brown në vitin 2019, i cili ka shqyrtuar shpenzimet e luftës si në Afganistan ashtu edhe në Pakistan, SHBA kishte shpenzuar rreth 978 miliardë dollarë. Sipas studimit është e vështirë të vlerësohet kostoja e përgjithshme sepse metodat e kontabilitetit ndryshojnë midis departamenteve qeveritare, dhe ato gjithashtu ndryshojnë me kalimin e kohës, duke çuar në vlerësime të ndryshme të përgjithshme.
Mbretëria e Bashkuar dhe Gjermania – të cilët kishin numrin më të madh të trupave në Afganistan pas Shteteve të Bashkuara shpenzuan rreth 30 miliardë dollarë dhe 19 miliardë dollarë respektivisht gjatë luftës.
Pavarësisht tërheqjes së pothuajse të gjithë trupave të tyre, SHBA dhe NATO premtuan një total prej 4 miliardë dollarësh në vit deri në vitin 2024 për të financuar forcat e Afganistanit. Këtë vit, NATO ka dërguar furnizime dhe pajisje me vlerë 72 milion dollarë në Afganistan.
Si janë shpenzuar paratë?
Pjesa më e madhe e parave të shpenzuara në Afganistan janë përdorur për operacionet kundër kryengritjes dhe nevojat e trupave ushtarakë të tilla si ushqimi, veshjet, kujdesi mjekësor, pagesat dhe përfitime speciale.
Të dhënat zyrtare tregojnë se që nga viti 2002, SHBA gjithashtu ka shpenzuar rreth 143.27 miliardë dollarë për aktivitetet e rindërtimit në Afganistan. Më shumë se gjysma (88.32 miliardë dollarë) u përdorën për ndërtimin e forcave afgane të sigurisë, përfshirë Ushtrinë Kombëtare afgane dhe forcat policore.
Gati 36 miliardë dollarë janë shpenzuar për qeverisjen dhe zhvillimin, ndërsa shuma më të vogla janë shpenzuar gjithashtu për përpjekjet kundër drogës dhe për ndihmën humanitare.
Po kostoja njerëzore?
Që kur filloi lufta kundër talebanëve në 2001, janë konfirmuar më shumë se 3.500 viktima, nga të cilët më shumë se 2.300 kanë qenë ushtarë amerikanë. Më shumë se 450 trupa britanikë kanë vdekur. 20,660 ushtarë të tjerë amerikanë janë plagosur.
Presidenti Ghani tha në vitin 2019 se më shumë se 45,000 anëtarë të forcave afgane të sigurisë kishin humbur jetën që kur ai mori detyrën e presidentit 5 vite më parë. Sipas një hulumtimi të universitetit Brown në vitin 2019, më shumë se 64,100 ushtarë dhe oficerë policie kanë humbur jetën.
Dhe sipas Misionit të Kombeve të Bashkuara në Afganistan (Unama) , gati 111,000 civilë janë vrarë ose plagosur që nga viti 2009./abcnews.al
