Ajo ka lindur në Pekin, ka studiuar në SHBA dhe jeton në Londër, duke studiuar të tashmen dhe të ardhmen e marrëdhënieve perëndimore me Kinën.
Ajo e kupton pse vendet perëndimore nuk e kuptojnë sistemin e vlerave të vendit të saj, ku reforma politike është qartësisht shumë prapa ritmit të rritjes ekonomike. Por ajo beson se SHBA- ja dhe Kina duhet të bashkëjetojnë, në kuadrin e një “konkurrence bashkëpunuese”, e cila do të parandalojë “rritje të panevojshme çmimesh për shkak të gjeopolitikës”.
Qi Jin, Profesore e Ekonomisë në Shkollën Ekonomike të Londrës, autore e Librit të Strategjisë së Kinës së Re: Përtej Socializmit dhe Kapitalizmit, ka treguar sesi ekonomia liberale nuk përfshin domosdoshmërisht shoqëri liberale.
Ajo shpjegon pse përkeqësimi demografik mund të mos jetë problemi më i madh i Kinës dhe flet për dallimet e gjeneratës së re nga punëtorët e fabrikës, “të cilët zgjodhën tre turne për të fituar pak më shumë të ardhura”.
–Marrëdhëniet SHBA-Kinë janë, nëse asgjë tjetër, thelbësore për zhvillimet në botë. Sipas jush, cilat janë shkaqet rrënjësore të hendekut midis dy superfuqive dhe si mund të bashkëjetojnë dy vendet në një mënyrë më konstruktive?
Përveç nëse kemi të bëjmë me një kompeticion që ka për qëllim të vetëm primatin në planet.
Përçarja vjen nga fillimi i një vendi të madh me një sistem politiko-ekonomik krejtësisht të ndryshëm, sistem vlerash, histori dhe moral, të cilin shumë në Perëndim nuk e kuptojnë plotësisht.
Një vend që fuqia kryesore botërore e sheh si një sfidues për teknologjinë, aftësinë ushtarake dhe rolin e tij në formësimin e rendit botëror. Në thelb është një përplasje kulturash por edhe një garë për epërsi teknologjike. Por konkurrenca nuk duhet të jetë domosdoshmërisht e keqe. Në fakt, mjedisi konkurrues dhe njerëzit hiper-konkurrues në të dy vendet, është arsyeja kryesore për suksesin e tyre në fusha të avancuara.
Është ajo që nxit motivimin dhe përparimin. Amerika e njeh më së miri historinë, gara pas mikroçipëve, mjekësia gjenetike, Është e rëndësishme të përcaktohen siç duhet kufijtë e teknologjive që janë të rëndësishme për çështjet reale të sigurisë kombëtare.
Është e rëndësishme të përcaktohen siç duhet kufijtë e teknologjive që janë të rëndësishme për çështjet reale të sigurisë kombëtare. Nuk ka asnjë arsye pse teknologjia e fundit duhet të bëhet vetëm në një vend. SHBA dhe Kina mund të kenë “konkurrencë bashkëpunuese”, gjë që do të ishte mirë për botën.
Të dy vendet do të duhet të bashkëjetojnë. Bota do të ishte më e sigurt nëse dialogu do të vazhdonte për të kuptuar më mirë palën tjetër dhe perspektivat e saj. Duhet një mendje e hapur për të pranuar se bota edhe me vlera, kulturë dhe histori të ndryshme mund të arrijë bashkëjetesën dhe bashkëzhvillimin paqësor.
Dhe se në fund të fundit, çdo vend është më i madh se qeveria e tij aktuale dhe udhëheqësit politikë.
– Nëpërmjet procesit të globalizimit lindën pritshmëritë në Perëndim për një Kinë më të hapur dhe liberale. Në praktikë, si ka evoluar sot në vend koncepti i reformës?
Vendi është fokusuar më shumë në reformën ekonomike sesa në reformën politike. Përvoja e Kinës ngre pyetjen nëse ekonomia liberale përfshin domosdoshmërish shoqëri liberale.
Ndoshta jo, deri tani. Megjithatë, Kina është ende një vend në zhvillim në thelbin e saj, me qindra miliona njerëz ende nën të ardhurat mesatare sipas standardeve ndërkombëtare.
Por në një moment, kur vendi është me të vërtetë “mjaft i pasur”, një shoqëri civile gjithnjë e më kërkuese dhe komplekse do të kërkojë edhe më shumë.
Në atë pikë si konsumatorët ashtu edhe bizneset do të duan të përfshihen më shumë në proceset politike, të marrin pjesë në debate dinamike politike dhe të kenë një rol më të madh në drejtimin e vendit.
Koha dhe hapësira janë dy gjëra që shteti i thekson vazhdimisht. Ata duket se e njohin evolucionin dhe përshtatjen si një çështje mbijetese.
– SHBA, ashtu si vendet e tjera perëndimore, po merr masa në parametrin e sigurisë kombëtare përballë zhvillimit dhe depërtimit të teknologjisë kineze. Cili eshte mendimi juaj;
Është e rëndësishme të përcaktohen siç duhet kufijtë e teknologjive që janë të rëndësishme për çështjet reale të sigurisë kombëtare. Përndryshe është e lehtë të shmangësh konkurrencën me Kinën duke u fshehur pas sigurisë kombëtare. Ka një polemikë mbi frenimin e automjeteve elektrike kineze, a janë teknologjitë e gjelbra tani edhe një çështje e sigurisë kombëtare?
Kjo është ironike, veçanërisht duke pasur parasysh se bota perëndimore po ungjillëzon tranzicionin e gjelbër dhe bashkëpunimin global. Sa më të mëdha të jenë parametrat e vendosur për teknologjitë e sigurisë kombëtare, aq më i madh është ndikimi negativ tek konsumatorët globalë.
Për një arsye të thjeshtë Kina ka qenë vendi më i rëndësishëm në ofrimin e zgjidhjeve teknologjike praktike dhe të lira për botën në zhvillim, nga shërbimet e të dhënave, agroteknologjia, teknologjia e ujit dhe rrjetet fintech në 5G.
Ne duhet të jemi shumë të kujdesshëm kur diskutojmë këto vija dhe të mendojmë me kujdes se çfarë do të thotë kjo për një botë ku mbi 90% e njerëzve ende jetojnë në vendet në zhvillim dhe nuk mund të përballojnë rritje të panevojshme të çmimeve për shkak të gjeopolitikës.
– Inflacioni është sot sfida më e madhe me të cilën përballen ekonomitë në Perëndim. Si ndikon faktori kinez në ekuacionin e inflacionit?
Kina është aktualisht në një mjedis deflacioni ose me inflacion të ulët, i cili do të reduktojë presionet globale të kostos, por nuk është diçka e mirë për ekonominë e saj. Vendet perëndimore dhe Kina kanë ndjekur politika të ndryshme në përgjigje të pandemisë, e para u fokusua në stimulimin e kërkesës dhe e dyta në ofertë.
Por kërcënimi më i rëndësishëm është gjeopolitika dhe çfarë do të thotë kjo për zinxhirët e furnizimit global dhe inflacionin global.
– Tani në Kinë kemi një përkeqësim të demografisë. Sa katalitik do të jetë ky zhvillim për perspektivën e saj ekonomike?
Unë nuk jam nga ato që besojnë se demografia afatgjatë përcakton fatin ekonomik të një vendi. Nëse do të ishte kështu, atëherë vendet më të reja për shembull, në Afrikë duhet të jenë vendet me potencialin më të lartë.
Në një botë ku teknologjitë po ripërcaktojnë me shpejtësi se çfarë do të thotë të punosh dhe kush do të punojë, është shumë herët për të arritur në përfundimin se plakja në Kinë do të jetë një pengesë e madhe ekonomike.
Demografia evoluon krahas teknologjisë dhe strukturës financiare të një ekonomie, dhe ka mënyra për t’u përshtatur. Thënë kështu, Kina ka ende më shumë mijëvjeçarë se Amerika dhe Europa së bashku.
Po flasim për më pak se 1% ulje të rritjes së fuqisë punëtore në afat të gjatë, e megjithatë gjëra të tilla si inteligjenca artificiale mund të rrisin potencialisht produktivitetin për punëtor me norma dyshifrore ose më të larta më shumë se sa të kompensojnë rënien afatgjatë të njerëzve.
Kina ka ende shumë njerëz. Ajo që nevojitet në një shkallë më të madhe janë idetë novatore dhe talentet globale.
Përkeqësimi demografik mund të mos jetë problemi më i madh i Kinës.
– Pas rritjes marramendëse të ekonomisë kineze në vitet e mëparshme, a ka ndryshime thelbësore sociale brenda saj? Dhe nëse po, a kanë ato potencial për të shkaktuar ndryshime edhe në nivel politik dhe institucional?
E kam fjalën këtu për degëzimet e ndërtimit të të ashtuquajturës klasë e mesme në Kinë.
Ndryshimet sociale janë të mëdha. Kinezët po kalojnë nga qëndrimi i jetës “të shkurtër, të sheshtë dhe të shpejtë”, e cila ka të bëjë me suksesin e shpejtë, në një logjikë të re është në rregull të heqësh dorë ose të jesh më i qetë.
Gjenerata e re i thotë të gjitha, ata marrin hua dhe konsumojnë, shijojnë kohën e lirë dhe udhëtimin. Nuk ka shumë të përbashkëta me gjeneratën e punëtorëve të fabrikës që zgjodhën tre turne të natës për të fituar pak të ardhura shtesë.
Ky qëndrim më i qetë, rritja e ndërgjegjes sociale, ambicia e drejtuar nga vlerat, do të jetë e mirë për Kinën dhe botën.
Megjithatë, Kina nuk ka arritur ende në një pikë ku shumica dërrmuese e njerëzve mund të përballojnë të mendojnë përtej kënaqësisë ekonomike dhe materiale.
Kjo pikë do të vijë, por varet edhe nga pikat e referencës së kinezëve, ajo që ata shohin se ndodh jashtë vendit të tyre, për momentin, nuk është shumë frymëzim për ta.
Në këtë fazë ka pak oreks për ndryshime rrënjësore dhe, si me të gjitha gjërat në Kinë, gjërat kanë më shumë gjasa të vazhdojnë gradualisht. Megjithatë, brezi i ri mund të jetë i ndryshëm por varet edhe nga pikat referuese të kinezëve, ajo që ata shohin se ndodh jashtë vendit të tyre, për momentin, nuk është shumë frymëzim për ta.
Në këtë fazë ka pak oreks për ndryshime rrënjësore dhe, si me të gjitha gjërat në Kinë, gjërat kanë më shumë gjasa të vazhdojnë gradualisht.
/abcnews.al
