Emri i Blerim Skoros tashme qarkullon në qindra artikuj të mediave ndërkombëtare. Por më parë lakohej nga agjencitë me sekretive të inteligjencës amerikane.
Blerim Skoro është një shqiptar i Kosovës. Ai la vendin në 94, dhe emigroi drejt SHBA. Me bashkëshorten e tij Suzanën dhe dy vajzat Medina dhe Dafina, të cilat janë shtetase amerikane. Por Blerim Skoro u arrestua për trafikim droge e më pas u dënua me 7 vite burg.
Korrespondetja amerikane e gazetës the times ka realizuar nje interviste me Skoron per dekadat e tij si spiun i CIAs.
Ishte mëngjesi i 12 shtatorit 2001 dhe një oficer korrigjimi në Qendrën e Paraburgimit Metropolitan në Bruklin i bëri shenjë të burgosurit 5482-0053. Burgu ishte në mbyllje të plotë, megjithatë vizitorët ishin shfaqur duke kërkuar të flisnin me Blerim Skoron.
Ata e identifikuan veten si agjentë të Byrosë Federale të Hetimeve (FBI) dhe Agjencisë Qendrore të Inteligjencës (CIA). Ata kishin një ofertë për Skoron që do të ndryshonte rrjedhën e jetës së tij.
“Ata thanë se kishin nevojë për ndihmën time dhe unë thjesht doja të dilja dhe të kthehesha te familja ime,” thotë Skoro, i cili ishte arratisur nga lufta në Kosovë në vitet 1990 dhe po vuante një dënim prej shtatë vjetësh për trafik droge.
Një ditë më pare ishte sulmi i 11 shtatorit, xhihadistët e Al-Kaedës kishin rrëmbyer aeroplanë dhe sulmuan Qendrën Botërore të Tregtisë pesë milje larg në Manhattan – sulmi më shkatërrues në tokën amerikane në historinë e saj.
“Ne pamë nga dritarja e qelisë sonë dhe pamë avionin e dytë të goditur. Shoku im i qelisë ishte i lumtur, duke bërtitur allahu akbar , kjo është nga sheiku im Osama [bin Laden]”, thotë Skoro, 53 vjeç. “Ai e dinte menjëherë se kush ishte përgjegjës.”
Sulmi kishte marrë në befasi komunitetin e inteligjencës amerikane. Në atë kohë, CIA kishte vetëm disa qindra operativë klandestinë në Lindjen e Mesme dhe Afganistan dhe asnjë nuk kishte mbledhur shumë informacione konkrete mbi komplotin.
Ata e panë Skoro si rekrutin e përsosur. Askush nuk do të dyshonte për muslimanin kosovar. Ai ishte dënuar me një dënim të rëndë për krimin e tij, duke u sinjalizuar të burgosurve të tjerë se ai nuk ishte dikush i gatshëm të bashkëpunonte me qeverinë për të arritur një marrëveshje. Skoro, ndërkohë, ndjeu një ndjenjë të madhe mirënjohjeje ndaj SHBA-së për mbështetjen e saj ndaj kosovarëve në luftën e tyre kundër forcave serbe.
“Nuk e mendova asnjë sekondë. Unë e konsideroja veten një patriot të Amerikës së pari dhe një musliman në radhë të dytë. Doja t’i ktheja shpagimin këtij vendi, “thotë ai, duke folur për The Times nga një kafene në një lagje të Brooklyn-it, ai kërkoi të mos identifikohej, pranë tij ishte gruaja e tij prej gati 30 vitesh, Susan.
Roli i tij si informator do ta çonte atë në misione që përfshinin Afganistanin , Sirinë, Irakun, Jemenin dhe në të gjithë Ballkanin. Ai depërtoi në kampet e al-Kaedës në Pakistan në gjuetinë e Osama bin Ladenit dhe përgjoi komplotet terroriste të ISIS-it nga Siria – të gjitha nën një premtim se një ditë do të ribashkohej me Susan dhe dy vajzat e tyre, Medina dhe Dafina, të cilat ishin të gjitha shtetase amerikane. duke jetuar në Nju Jork.
Megjithatë, ai përfundimisht do të përfundonte duke u djegur nga agjentët për të cilët rrezikoi jetën dhe u largua duke luftuar një betejë dhjetëvjeçare për t’u kthyer te familja e tij, një tradhti që nuk do ta kalonte kurrë.
Vitet e burgut
Skoro e mori seriozisht misionin e tij në burg, duke u nisur menjëherë për të zgjatur mjekrën e tij dhe për të mësuar përmendësh Kuranin. Ai shpejt mori respektin dhe besimin e qindra të burgosurve myslimanë, shumë prej të cilëve përballeshin me akuza për terrorizëm.
“Unë isha atje me të gjithë xhihadistët e famshëm,” thotë Skoro. “Ishte Lackaëanna Six, për shembull, grupi jemenas që takoi Bin Ladenin pas 11 shtatorit.”
Ai ndau qelinë e tij me Mokhtar Haouari, një algjerian që qëndron pas të ashtuquajturit Komploti i Mijëvjeçarit për të bombarduar aeroportin e Los Anxhelosit. Ai u afrua gjithashtu me Faëaz Younis, një anëtar i lartë i Hezbollahut, i cili rrëmbeu një avion jordanez që transportonte amerikanë.
Skoro transmetoi gjithçka që dëgjoi te kujdestarët e tij gjatë thirrjeve të shumta të tyre në burg.
Megjithatë, kur erdhi koha për lirimin e tij në vitin 2007, Skoro u mbajt për muaj të tërë në paraburgimin e Emigracionit dhe Doganës përpara se të deportohej përsëri në Kosovë. Asnjë zyrtar i vetëm qeveritar nuk dëshmoi në seancën e tij.
Skoro nuk mund ta besonte se apeli i tij u refuzua.
Joshua Dratel, një avokat i mbrojtjes penale me fokus sigurinë kombëtare, i cili më vonë mori çështjen e Skoros, spekulon se e gjitha ishte pjesë e një plani të qëllimshëm të CIA-s për ta vendosur atë.
Misioni për të gjetur Bin Ladenin
Megjithatë, Skoro ishte i vendosur dhe e shihte punën për agjencinë si shansin më të mirë për t’u kthyer në shtëpi. Ai u paraqit në ambasadën amerikane në Maqedoni dy ditë pas mbërritjes në Kosovë, duke ofruar sërish shërbimet e tij. “Një aplikim për vizë do të merrte vite, ky ishte shansi im më i mirë,” thotë ai. “Unë thjesht nuk mund të prisja vite.”
Në vitin 2007, gjurma e Bin Ladenit ishte ftohur dhe Skoro shihej si një pasuri e vlefshme.
Agjencia e trajnoi Skoron, i lëshoi pesë pasaporta të ndryshme dhe i pagoi një pagë modeste mujore. “Më janë dhënë vetëm dy rregulla,” thotë ai. “Nuk më lejuan t’i tregoja askujt se po punoja për CIA-n dhe nuk më lejuan të vrisja askënd.” Ai pranon se ka thyer shpejt rregullin e parë, duke mos mundur t’i fshehë rolin e tij të ri Suzanës.
Ai filloi të punonte përmes librit të tij të gjerë të adresave të kontakteve xhihadiste – të afërmit e miqve që kishte takuar në burg.
Në vitet ndërmjet 2007 dhe 2010, ai kaloi kohë në një kamp trajnimi të Al-Kaedës pranë kufirit Pakistan-Afganistan përpara se të betohej për besnikëri ndaj grupit islamik dhe të përparonte në radhët e tij. Në Pakistan, Skoro u njoh me Baitullah Mehsud, udhëheqësin e talebanëve pakistanezë në atë kohë. Në një udhëtim në Egjipt ai takoi Abu Mohammed al-Masri, një nga terroristët më të kërkuar në botë deri në vrasjen e tij në vitin 2020 .
Megjithatë, për keqardhjen e madhe të CIA-s, Skoro nuk u afrua kurrë me Bin Ladenin, pavarësisht premtimeve të ndryshme për një takim.
Al-Kaeda e kishte ngarkuar Skoro-n me prokurimin dhe kontrabandën e armëve – raketa kundërajrore, thumbues dhe raketahedhës – për legjionin në rritje të xhihadistëve në Ballkan. Ata kurrë nuk arritën atje, megjithatë, të përgjuar nga CIA me ndihmën e tij. “Agjentët e mi më dhanë këtë pajisje GPS verdhë e zi,” thotë Skoro. “Më është dashur ta klikoja tre herë dhe kjo i bëri të ditur se ku ishte depoja.”
Historitë e spiunazhit, për nga natyra e tyre, janë shpesh të paverifikueshme. Por pjesa më e madhe e rrëfimit të Skoros për ato vite është vërtetuar nga dokumentacioni: pamjet video që ai shkrepi ndërsa ishte i fshehtë dhe mbajtja e përpiktë e kontabilitetit të korrespondencës së tij me mbajtësit. “Në të gjitha marrëdhëniet e mia me njerëzit me të cilët kam bashkëvepruar në qeveri … askush nuk e ka hedhur poshtë legjitimitetin e rolit të tij,” thotë Dratel.
Detaje të punës së tij spiunazhi dolën edhe në një vendim gjykate të vitit 2015 në Kanada, lidhur me një kërkesë për azil që ai kishte bërë atje.
Skoro tani ka një mjekër të prerë afër me njolla të bardha dhe gri. Përveç një tatuazhi mjaft të favorshëm AK-47 në krahun e tij që ai e mban të fshehur, Skoro është një personazh që nuk bie në sy; “Njeriu gri” i fundit, pasi agjencitë e spiunazhit shpesh u referohen njerëzve si ai. Ai thotë se kjo është ajo që i mundësoi të lëvizte i pazbuluar mes emirëve sauditë në shkretëtirën arabe dhe vrapuesve të drogës në Evropën Lindore në shtëpi në Ballkan.
“Çelësi është të mos bëni kurrë pyetje,” thotë ai. “Ju jeni gjithmonë vetëm duke vëzhguar.”
Ndërkohë, Susan priti me durim burrin e saj. Vajzat po rriteshin dhe po hynin në shkollën e mesme. “Ishte e vështirë sepse isha një nënë e re dhe një grua e re,” thotë Susan, 47 vjeç. “Doja që ai të ishte këtu për ditëlindjet e tyre, momentet e rëndësishme, e dini.
“Nuk doja që ai të përfshihej fare në këtë. Unë thjesht doja që ai të vinte në shtëpi dhe të ishte me ne. Kush do që burri i tyre të jetë në mes të xhihadistëve të tillë?”
Kasaforta e komprometuar
Një mbrëmje, Skoro po shkonte për në një kasafortë të CIA-s në Maqedoni për të diskutuar planet për një udhëtim të ardhshëm në Jemen për të takuar Anëar al-Aëlaki, një udhëheqës i al-Kaedës, kur ai u zu në pritë dhe u qëllua në këmbë. Ai beson se kishte një rrjedhje agjencie.
Në vend që të dërgohej në SHBA për sigurinë e tij, atij iu dha një pagesë në para në një zarf dhe iu tha të kalonte përsëri në Kosovë.
“Unë gjithmonë u kam besuar atyre,” thotë ai për CIA-n. “Ky ka qenë gjithmonë gabimi im më i madh, se u besoj shumë njerëzve, kjo është natyra ime.”
Ishte në atë moment që ai vendosi se kishte ngopur. “Më kanë premtuar shumë, se do më shkurtojnë dënimin, se do të lirohem, se do të mund të shkoj në SHBA. Ata dhanë më pak se 5 për qind. Ishin të gjitha gënjeshtra.”
Ai bëri rrugën e tij për në Kanada, ku krijoi diçka që i ngjante një jete normale, duke bërë të ardhura të mira si shitës makinash. Susan dhe vajzat do të vizitonin, por vendosën se do të ishte shumë shqetësuese të zhvendoseshin.
Kufiri i SHBA-së, amerikanët vendas dhe varka e peshkimit
Në tetor 2015, Skoro u kontrabandua përmes kufirit kanadez në SHBA, duke u fshehur në një varkë peshkimi që i përkiste një “zonje vendase amerikane”. “Ishte një copë tortë në krahasim me kufijtë e tjerë që kam kaluar,” thotë ai. “Mund të më japësh një glob dhe të tregosh një vend. Brenda një jave, unë mund të jem atje, nuk ka problem.”
Një herë në Nju Jork, ai u përpoq të mbante kokën ulur, duke bërë punë të çuditshme jashtë librave.
Kjo ndodhi derisa miqtë nga jeta e tij e vjetër filluan të riktheheshin në kontakt. Njëri ishte larguar nga Al-Kaeda dhe iu bashkua kalifatit të ISIS-it në Siri. Ata u përpoqën të rekrutojnë Skoro për një sulm në SHBA. “Ne duam të bëjmë një film të madh hollivudian”, do të thoshin ata si kod,” thotë ai.
Nga frika se korrespondenca do të kapej nga autoritetet amerikane, Skoro kontaktoi me kontaktet e tij të CIA-s për t’i bërë të ditur se ai po afrohej.
Ata i thanë atij që të mbante rekrutuesit në Siri duke biseduar për t’i mundësuar agjencisë të gjurmonte vendndodhjen e tyre. Një prej tyre u vra në një sulm me dron disa ditë më vonë.
Pavarësisht bashkëpunimit të tij me CIA-n, ai u arrestua nga agjentë të FBI-së dhe Departamentit të Policisë së Nju Jorkut kur u zbulua se jetonte ilegalisht në SHBA. Ai kaloi gjashtë muaj në paraburgim federal para se të lirohej. “Këto agjenci të inteligjencës nuk i ndajnë informacionet e tyre, duket se janë në konkurrencë me njëra-tjetrën,” thotë ai dhe psherëtin.
Duke luftuar për të mbetur
Sot, Skoro punon si shofer taksie të verdhë në Nju Jork. Atij iu dha leja për të qëndruar në vitin 2022 sipas Konventës së Kombeve të Bashkuara kundër Torturës, por mund të përballet me dëbim të mundshëm nën një administratë Trump, e cila ka premtuar një goditje të menjëhershme dhe pa dallim të emigrantëve të paligjshëm.
“Ky është lehtësimi më i ngushtë nga të gjitha lehtësimet e mundshme për imigracionin. Kush e di se çfarë do të bëjë administrata jonë e ardhshme me raste të tilla,” tha Rene Kathaëala, avokati pro bono i Skoro. “Pavarësisht veprës heroike të Blerimit, ata (qeveria amerikane) nuk e përmbushën kurrë përfundimin e tyre të pazarit duke i dhënë atij statusin e ligjshëm të emigracionit dhe një vend të ligjshëm në shoqërinë tonë.”
Skoro, një mbështetës i fortë i Donald Trump , ndërkohë, është skeptik se dikush si ai do të kapej në rrjetë. Ai ka vetëm një kërkesë gjatë intervistës sonë – që unë të përfshij një apel personal për Elon Musk që të kontaktojë me të. “Vetëm vendoseni në tregimin tuaj, nuk keni nevojë të shpjegoni, ai do ta dijë pse,” thotë ai, në mënyrë konspirative.
Skoro përshkruan se ende ndjen një tërheqje patriotike ndaj vendit që nuk e ka lejuar kurrë ta quajë atë vendlindje. Por, thotë ai, kjo nuk do të thotë se nuk ka pendim për përkushtimin e tij dikur të padiskutueshëm.
“Unë nuk do të këshilloja askënd që të punonte për ta (inteligjencën amerikane), madje as armikun tim,” thotë ai. “Nuk është sepse nuk dua që njerëzit të jenë të sigurt, por sepse këto agjenci nuk janë të besueshme. Isha i gatshëm të jepja jetën time dhe u tradhtova.”
Historia e Blerim Skoros tregohet në The Accidental Spy, e cila u shfaq premierë në festivalet amerikane të filmit këtë javë./abcnews.al
