Gjatë 18 viteve në pushtet të Presidentit rus, Vladimir Putin, vendi është shenjuar me vrasje, mistere dhe me një portret gjithnjë e më të komplikuar të carit të kohëve moderne, i cili premton se do të qëndrojë i tillë deri 100 vjeç.
Nga viti 2000, kur Vladimir Putin u zgjodh President i vendit, deri në vitin 2016 në Rusi janë shënuar 1860 atentate, 3429 viktima, dhe 6307 të plagosur. Nëse do të bëhej një kronologji e 18 viteve në pushtet të Putin, për vrasjet e mistershme por dhe më të bujshme, atëherë e para do të ishte
Anna Politkovskaya
E vrarë në Moskë, ekzekutuar me pistoletë në 7 Tetor të 2006-ës teksa hynte në ashensorin e shtëpisë së saj. Gazetare dhe shkrimtare e njohur dhe e vlerësuar në nivel ndërkombëtar, ajo punonte për Novaja Gazeta – një nga të rrallat e pavarur në Rusinë e Putin, por sidomos ka shkruar libra që kanë bërë xhiron e botës: Një luftë e pisët në 2001, Rusia e Putin në 2004, dhe një Ditar rus, i botuar pas vdekjes së saj. Në shkrimet e saj Anna tregon për tortura nga ana e Forcave Speciale ruse dhe militantëve vendas, për vrasje, korrupsion, dhe sipas gazetës, në momentin e vrasjes ajo kishte premtuar se do të publikonte detaje të reja me emra dhe mbiemra. Në funeralin e saj nuk mori pjesë asnjë përfaqësues i qeverisë, ndërsa dyshimet dhe hetimet u përqendruan menjëherë në Çeçeni. Pista e pranuar në Rusi, por dhe jashtë saj, është se ajo u eliminua fizikisht nga militantët paraushtarakë të Ramzan Kadyrov, një njeri shumë besnik i Putin. I dyshuari kryesor, një çeçen, u arrestua, u la i lirë për mungesë provash dhe më pas u akuzua sërish. Po për porsitësin e vrasjes nuk dihet asgjë.
Natalya Estemirova
Në 15 Korrik 2009, gazetarja dhe aktivistja për të drejtat e njeriut, anëtare e Memorial dhe vejusha e një agjenteje policie femër, banonte në Ceceni, u mor në shtëpinë e saj nga persona të panjohur. Trupi i pajetë, i bërë shoshë nga plumbat, u gjet pak ditë më pas në pyll. Estemirova kishte mbledhur dokumente dhe dëshmi për luftën e dytë çeçene. Dhe ajo bashkëpunonte me Novaja Gazeta dhe sipas Human Rights Uatch, vrasja e saj u bë që të ndalohej publikimi i lajmeve për një rast torture. Dimitri Medvedev, President, ndërsa Putin ishte Kryeministër, premtoi hetime, ndërsa dyshimet bien sërish tek një nga njerëzit më besnik të Putin, Kadyrov.
Sipas Reporterëve pa Kufij janë 24 gazetarët e vrarë që nga 2003-shi deri tani, ndërsa 7 të tjerë janë në burg. Agjencitë kryesore të pavarura të lajmeve janë vënë nën kontroll ose janë mbyllur. Ndërsa organizatat për të drejtat e njeriut janë shpallur agjentë të huaj
Sergej Magnitsky
Një avokat i njohur dhe ekspert i çështjeve fiskale, që merrej me interesat e biznesmenëve të rëndësishëm rusë dhe të huaj. Ai u arrestua papritur, me akuzën e evazionit fiskal dhe riciklim parash. Magnitsky ishte një njeri i sëmurë dhe në burg iu mohua për muaj të tërë mjekimi.
Më pas, sipas asaj që dëshmon Bill Brouder, një biznesmen amerikan që ishte klienti i tij, Magnitsky u rrah barbarisht nga disa të burgosur të tjerë. Ndërron jetë në 16 Nëntor të 2009-s. Kongresi amerikan me votë unanime, miraton në Nëntor të 2012-s, në presidencën e Obamës, “Magnitsky Act”: praktikisht iu ndalua hyrja në Shtetet e Bashkuara të Amerikës të gjithë funksionarëve rusë përgjegjës për vdekjen e Magnitsky si dhe ndalimi për të përdorur sistemin banker amerikan. Personalitetet e prekura nga ky vendim ishin kryesisht gjykatës, avokatë, personel i Ministrisë së Brendshme dhe autoritete fiskale.
Aleksandër Litvinenko
Në 23 Nëntor 2006 Litvinenko ndërron jetë në një siptal londinez pasi u helmua nga rrezatimi me polonium -210, një izotop shumë radioaktiv. Agjent i KGB-s dhe më pas i FSB-së pasardhëse, Litvinenko u përplas me pushtetin rus. Pasi arriti të strehohej në Britaninë e Madhe, ai kthehet në një informator të rregullt i shërbimeve britanike, dhe me sa duket dhe të atyre spanjolle. Në vitin 2002 ai publikon një libër, të financuar nga Berezovski, armik i betuar Putin, ku akuzon FSB-n se me urdhër të Putin kishte kryere masakrat e 1999-s, të cilat provokuan luftën e dytë çeçene. Moska përgënjeshtron. Ditën kur u helmua, Litvinenko u takua në një hotel në Londër për arsye që ende nuk dihen, me dy ish-agjentë rusë, Lugovoi e Kovtun, të cilët akuzohen që atëherë si autorë material të vrasjes. Moska refuzon ekstradimin e tyre pas rikthimit në atdhe. Para se të vdiste Litvinenko akuzoi Putin se donte vrasjen e tij, e madje e akzuoi dhe për pedofili.
Boris Berezovski
Në 23 Mars 2013, Boris Berezovski, tutor dhe financues i Litvinenkos, u gjet i varur në shtëpinë e tij në Londër. Policia britanike atëherë deklaroi se bëhej fjalë për vetëvarje. Por aktualisht në Londër çështja është rihapur sërish së bashku me një listë të gjatë vdekjesh të tjera të dyshimta.
Boris Nemtsov
Në 27 Shkurt 2015, Boris Nemtsov u vra nga një ekzekutor me pistoletë, teksa po kthehej në këmbë në shtëpi së bashku me partneren e tij vetëm dhjetë metra larg Kremlinit. Nemtsov ishte zëvendëskryeministër i Boris Jeltsin në vitet ’90, me profesion fizikant, ai ishte një nga kundërshtarët më në zë të Putin. Dhe në këtë rast ashtu si në atë të Anna Politkovskaja, data koincidon me ditëlindjen e Putin, dhe fajtorët i përkasin botës cecene. Por urdhëruesit nuk gjenden e madje as kërkohen në disa raste. Gjykata dënon ekzekutorin material të vrasjes, dhe me 11 deri në 19 vjet burg bashkëpunëtorët e tij. Gjatë seancës gjyqësore, pavarësisht kërkesës së akuzës, nuk tregohen filmimet e kamera të sigurisë me të cilët Moska është e mbushur, aq më shumë që bëhet fjalë për një zonë pranë Kremlinit. Familja e Nemtsov dhe avokatët e tij janë të bindur se vrasja është urdhëruar nga komandantët e batalionit “Sever”, një nga të cilët ka lidhje dhe me partinë Rusia e Bashkuar, parti e presidentit Putin. Por të dyshuarit nuk u morën asnjëherë në pyetje.
Sergei Skripal
Më pas është dhe rasti më i fundit, në Londër, ende një mister. Në 4 Mars të 2018-s ish-spiuni rus, Sergei Skripal dhe vajza e tij, Julia, u helmuan në Londër me Novichok, një gaz nervin i prodhuar nëRusi. Të dy u gjetën në një stol në Salisbury. Sipas analistëve, ky rast që ka shkaktuar shumë polemika dhe tension mes Londrës dhe Moskës, i ka sjellë avantazhe politike dhe Putin por dhe kryeministres britanike Tereza Mej.
Mikhail Khodorkovsky
Në vitin 2003, Mikhail Borisoviç Khodorkovski ishte njeriu më i pasur i Rusisë, pronar i rafinerisë Jukos. Marrëdhëniet e tij me Putin ishin të mira deri në momentin që ai shfaq ambicie politike në rivalitet me Putin. Por mbi të gjitha, ai arrin një marrëveshje të rëndësishme me rafineri nafte amerikane pa marrë më parë mendimin e Kremlinit. Në Tetor të vitit 2003, ai arrestohet teksa zbriste nga avioni i tij personal. Menjëherë nis një çështje gjyqësore, e cila dëshmon se sa influencë ka Vladimir Putin në sistemin e drejtësisë në vend dhe si ka ndëmend të ushtrojë një pushtet të tillë. Jukos shpërbëhet pjesë për pjesë. Një gjykatë dënon Khodorkovskin, në Maj të 2005-ës, me nëntë vjet burg. Ndërsa në Dhjetor të 2010-s, ai gjykohet sërish dhe dënohet për herë të dytë. Duhej një ndërhyrje personale e ish-ministrit të Jashtëm gjerman, Hans-Dietrih Genscher, që ai të lirohej. Aktualisht Khodorkovski, i cilësuar si një i burgosur ndërgjegjeje nga Amnesty International, jeton në Zvicër.
Nga viti 2000, vit i zgjedhjes së Putin president dhe deri në 2016-n, në Rusi janë kryer 1.860 atentate, janë vrarë 3.429 persona, dhe janë plagosur 6.307.
Në 23 tetor 2002, 40 çeçenë të drejtuar nga Movsar Barajev, të cilët vetëdeklarohen si aleatë të lëvizjes separatist islamike çeçene, morën peng rreth 900 persona në një teatër në zonën Dubrovka, katër kilometra larg Kemlinit. Çeçenët kërkonin tërheqjen e trupave ushtarake ruse nga Çeçenia si dhe përfundimin e luftës së dytë çeçene. U lanë të lirë rreth 200 persona mes të cilëve gra, fëmij, të huaj dhe muslimanë, por dhe ata që kishin nevojë për mjekim. Pas rreth tre ditësh negociatash, agjentët e Specnaz, forca speciale, futën një agjent të fortë kimik në sistemin e ajrimit të ndërtesës, duke filluar operacionin e shpëtimit. 40 çeçenët vdiqën së bashku me 130 pengje si pasojë e helmimit me gazin, të cilit nuk iu bë asnjëherë publik emri. Putin nuk mbeti i kënaqur nga raportimi i ngjarjes nga televizioni NTV, i fundit që kishte mbetur i pavarur nga qeveria ruse. Kështu që në Janar të 2003-shit zëvendësoi të gjithë drejtuesit.
Ishte mëngjesi i ditës së parë të shkollës, kur një grup militantësh islamikë çeçenë, u futën në një shkollë të Beslan në Osetinë e veriut, duke marrë peng 1.100 persona, mes të cilëve 777 fëmijë: për t’i liruar ata kërkonin pavarësinë e Çeçenisë dhe tërheqjen nga vendi të ushtarëve rusë. Pas tre ditësh, forcat ruse të sigurisë sulmuan ndërtesën me automjete të blinduar, raketa dhe armatime të rënda. Mbetën të vrarë 334 persona, mes të cilëve 186 fëmijë. Një ditë më pas një bulldozer mblodhi atë që kishte mbetur nga ndërtesa e shkollës pa vënë re se kishte dhe trupa të pajetë, të cilët gjithashtu përfunduan në grumbullimin e mbeturinave. Pas këtij sulmi, qeveria miratoi një seri reformash që përforconin pushtetin e Presidentit rus. Po asnjëherë nuk u mor vesh se sa ishin terroristët e përfshirë dhe nëse dikush prej tyre arriti të largohej. Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut, në vitin 2017 vendosi se Rusia nuk kishte marrë masat e duhura duke përdorur forcë të tepruar nënjë ndërhyrje që shkel të drejtën për të jetuar
Natën mes 7 dhe 8 Gushtit, ushtria gjeorgjiane hyri në Republikën e Osetisë jugore. Forcat ruse, të cilat kanë një prani ushtarake në rajon dhe Abkazi, ndërhynë ashpër duke mundur brenda pak ditësh gjeorgjianët. Moska njohu menjëherë pavarësinë e Osetëisë së Jugut dhe të Abkazisë duke vendosur një protektorat rus.
Rajoni ukrainas me mazhorancë ruse kërkonte ndarjen nga pjesa tjetër e vendit. Qeveria vendore nuk njeh Presidentin ukrainas dhe qeverinë e tij duke mbajtur një referendum që përfundon me firmosjen e një traktati që e bënte rajonin pjesë të Rusisë. Komuniteti ndërkombëtar kundërshton vendimin, ndërsa Purin dërgon njësitë ushtarake për të mbrojtur Krimenë.
Kriza ukrainase nis në 4 Prill të 2014-s dhe vazhdon ende. Shpallja e pavarësisë nga ana e Doneskut dhe Lugansk nga Kievi, shkaktoi një luftë civile, ku Rusia bëhet pjesë e saj në 22 dhe 25 Gusht të 2014-s duke mbështetur sepratistët filorusë.
Rusia mbështei regjimin e Asad që nga fillimi i krizës në Siri në 2011-n, një mbështetje dhe politike, por dhe ushtarake. Në Shtator të vitit 2015 Rusia deklaroi se kishte arritur një marrëveshje me Sirinë, Irakun, dhe Iranin për të shkëmbyer informacione të shërbimeve të inteligjencës në lidhje me shtetin e vetëshpallur islamik. Janë avionët rusë që kryejnë sulmet e para ajrore në territorin sirian. Moska i frikësohet faktit që avancimi i shtetit islamik mund të ndezë dhe lëvizjen islamike në Kaukazin rus. Siria për Moskën është baza më e avancuar në Lindjen e Mesme .
Putin i bëri rusët që të harrojnë humbjen në Ukrainë, meaneksimin e Krimesë dhe me ndërhyrjen ushtarake në Siri. Duke luajtur gjithnjë me popullaritetin e tij me nxitjen e krenarisë nacionaliste ruse. Pika e dobët është ajo ekonomike. Kriza e parë e rëndë është ajo e 2008-s, e shkaktuar nga rënia e çmimit të naftës, por që u tejkalua falë rezervave – 650 miliardë dollarë në total, duke i lejuar Bankës Qendrore që të shpenzonte 20 miliardë për të mbështetur bankat dhe bizneset e mëdha, duke mundësuar rimëkëmbjen e ekonomisë. Por kriza e dytë ekonomike në 2014-n, zgjati 3 vjet.
Ajo që ndikon më shumë në situatën negative ekonomike në Rusi është çmimi i hidrokarbureve, shitja e të cilave përbën pjesën më të madhe të eksportit rus. Vendosja e sanksioneve ekonomike ndërkombëtare si reagim për ndërhyrjen e moskës në krizën në Ukrainë, roli i tepruar i shtetit në ekonomi, aparati burokratik shumë i ngadaltë, paaftësia dhe korrupsioni janë dhe arsyet më të rëndësishme të gjendjes aktuale ekonomike në vend. Sipas Transparency International, Rusia është në vendin e 135° nga 180 në klasifikimin e korrupsionit.
Triumfi i Putin përballet me një perëndim të akullt:
Vladimir Putin fitoi, dhe fitoi bindshëm. Se si ndodhi, kjo është një gjë tjetër. OSBE – Organizata për sigurinë dhe bashkëpunimin në Europë, denoncoi se standartet e besueshmërisë së votës në zgjedhjet presidenciale ruse janë shumë larg nga ato të perëndimit. Dhe raporti i hartuar nga dëshmitë e 481 vëzhguesve ndërkombëtarë në qendrat e votimit lë shumë pak vend për dyshim.
“Kufizimet ndaj lirisë thelbësore të asamblesë, shoqërisë dhe shprehjes, kufizuan dhe hapësirën për përfshirjen politike duke shkaktuar një mungesë të një gare të vërtetë elektorale”, lexohej ndër të tjera në raport. Në një kohë që shumë sipërmarrje dhe shkolla bënin presion tek të punësuarit apo studentët që të merrnin pjesë në votime, duke organizuar dhe transportin e tyre. Përsa i përket klimës ku u zhvilluan këto zgjedhje. OSBE flet për një ambient politik të shenjuar nga një presion i vazhdueshëm ndaj zërave kritikë. Por theksi bie dhe te fakti se pjesa më e madhe e mediave nuk i jepnin zë kritikëve të mundshëm të Putin, pa harruar dhe persekutimit ndaj të vetmit rival të Putin, Aleksei Navalni. Kandidatura e tij u ndalua nga një vendim i diskutueshëm, ndërsa arrestime të shumta sekuestrime materialesh dhe masa të tjera kufizuan lirinë e shprehjes së mendimit dhe të organizimit të militantëve të partisë së tij.
Deri këtu janë të dhënat nga OSBE, por është niveli ndërkombëtar matësi më i mirë i një fitoreje të paplotësuar të Putin. Përballë urimeve të para nga Kuba, Venezuela, Bolivia dhe autoratë të ndryshëm si kinezi Xi, iraniani Rohani, egjptiani al-Sisi turku Erdoan dhe siriani Assad, përballë ndodhet perëndimi i akullt. Vetëm Presidenti francez, Emanuel Macron dhe kancelarja gjermane, Angela Merkel, dërguan një telegram urimi në Kremlin, por gjithësesi duke përmendur sulmin e papranueshëm në Britaninë e Madhe në lidhje me helmimin e ish-spiunit rus, apo dhe sfidat në marrëdhëniet dy palëshe. Ndërsa pjesa tjetër e perëndimit, ka zgjedhur heshtjen. Një heshtje që u thye disi nga Bashkimi Europian, i cili përmend zgjedhje jo të rregullta dhe nga Suedia, ku ministrja e Jashtme Uallstroem i cilësoi të manipuluara zgjedhjet presidenciale që i dhanë Putin mandatin e katërt.
Arsyeja kryesore e kësaj heshtjeje mbetet sigurisht çështja Skripal. Putin mohoi sërish çdo rol në përpjekjen për vrasjen me gaz nerving të ish-spiunit rus dhe vajzës së tij, por nga Londra, kryeministrja Mej këmbëngul: “Nuk ka asnjë përfundim tjetër përveç faktit se Rusia është fajtore.”
Por mbetet fakti që Putin triumfoi me 76,66% të votave. Aktualisht i vetmi kundërshtar i vërtetë i Putin do të jetë Navalni. Jashtë parlamentit, në sheshe, ku i kërkonte rusëve që të bojkotonin zgjedhjet pasi procesi i votimit ishte i manipuluar. Shumë prej tyre duhet ta kenë dëgjuar pasi pjesëmarrja në votime ndaloi në pragun e 67.4%./abcnews.al
