Kur u publikua raporti paraprak mbi rrëzimin e fluturimit 171 të Air India – prej të cilit humbën jetën 260 persona në qershor të këtij viti – shumë shpresonin se do të sillte mbylljeje të çështjes dhe zgjidhje të misterit. Në vend të kësaj, raporti 15-faqësh i shtoi ‘benzinë’ një stuhie spekulimesh.
Pak sekonda pas ngritjes, të dy çelësat e kontrollit të karburantit në Boeing 787 u zhvendosën papritur në “ndërprerje”, një hap që normalisht bëhet vetëm pas uljes. Regjistrimi i zërit në kabinën e pilotit kap një pilot duke pyetur pse “e bërë ndërprerjen”, të cilin personi i përgjigjet se nuk e bëri. Regjistrimi nuk sqaron se kush dhe çfarë. Në kohën e ngritjes, bashkëpiloti po fluturonte me aeroplanin ndërsa kapiteni po monitoronte.Çelësat u rikthyen në pozicionin e tyre normal gjatë fluturimit, duke shkaktuar ndezjen automatike të motorit. Në kohën e rrëzimit, njëri motor po rifitonte shtytjen ndërsa tjetri ishte ndezur përsëri, por ende nuk e kishte rikuperuar fuqinë. Aeroplani ishte në ajër për më pak se një minutë përpara se të rrëzohej në një lagje në qytetin perëndimor indian të Ahmedabadit.
Që nga raporti paraprak kanë dalë disa teori spekulative – një raport i plotë pritet brenda një viti a më shumë.
Agjencia e lajmeve Ëall Street Journal dhe Reuters kanë raportuar se “detajet e reja në hetimin e rrëzimit të Air India muajin e kaluar po e zhvendosin fokusin te piloti i lartë në kabinë”.
Gazeta italiane Corriere della Sera pretendoi se burimet e saj u kishin thënë atyre se oficeri i parë e kishte pyetur vazhdimisht kapitenin pse “i kishte fikur motorët”.
Sumeet Sabharëal, 56 vjeç, ishte kapiteni i fluturimit, ndërsa Clive Kunder, 32 vjeç, ishte bashkëpiloti që po fluturonte aeroplanin. Së bashku, të dy pilotët kishin më shumë se 19,000 orë përvojë fluturimi – pothuajse gjysma e saj në Boeing 787. Të dy kishin kaluar të gjitha kontrollet shëndetësore para fluturimit para rrëzimit.
Kuptohet, vala e rrjedhjeve spekulative i ka tronditur hetuesit dhe i ka zemëruar pilotët indianë. Ndërsa teoritë qarkullojnë rreth rrëzimit të Air India, detajet kryesore mbeten të panjohura.
Javën e kaluar, Byroja e Hetimit të Aksidenteve të Avionëve të Indisë (AAIB), deklaroi se “disa pjesë të medias ndërkombëtare po përpiqen vazhdimisht të nxjerrin përfundime përmes raportimeve selektive dhe të paverifikuara”. Ajo i përshkroi këto “veprime si të papërgjegjshme, veçanërisht ndërsa hetimi është ende në vazhdim”.
Jennifer Homendy, kryetare e Bordit Kombëtar të Sigurisë së Transportit të SHBA-së (NTSB), i cili po ndihmon hetimin, tha në X se raportet e medias ishin “të parakohshme dhe spekulative” dhe se “hetimet e kësaj ceshtjeje të madhe kërkojnë kohë”.
Në Indi, Shoqata Indiane e Pilotëve Komercialë e dënoi nxitimin për të fajësuar ekuipazhin si “të pamatur” dhe “thellësisht të pandjeshëm”, duke kërkuar përmbajtje deri në publikimin e raportit përfundimtar.
Sam Thomas, kreu i Shoqatës së Pilotëve të Linjave Ajrore të Indisë (ALPA India), i tha BBC-së se “spekulimet kanë triumfuar mbi transparencën”, duke theksuar nevojën për të shqyrtuar historinë dhe dokumentacionin e mirëmbajtjes së avionit së bashku me të dhënat e regjistruesit të zërit në kabinën e pilotit.
Në zemër të polemikave është regjistrimi i shkurtër i kabinës së pilotit në raport – transkripti i plotë, që pritet në raportin përfundimtar, duhet të hedhë dritë më të qartë mbi atë që ndodhi vërtet. Një hetues aksidentesh ajrore me bazë në Kanada, i cili preferoi të mbetej anonim, tha se fragmenti i bisedës në raport paraqet disa mundësi.
Për shembull, “nëse piloti ‘B’ ishte ai që operoi çelësat – dhe e bëri këtë me vetëdije ose pa vetëdije – është e kuptueshme që ata më vonë do ta mohonin se e kishin bërë këtë”, tha hetuesi.
“Por nëse piloti ‘A’ i ka përdorur çelësat me qëllim, ai mund ta ketë bërë pyetjen duke e ditur shumë mirë se regjistruesi i zërit në kabinën e pilotit do të shqyrtohej me kujdes, dhe me qëllim që të devijonte vëmendjen dhe të shmangte identifikimin si personi përgjegjës.
“Edhe nëse AAIB përfundimisht është në gjendje të përcaktojë se kush dhe çfarë, kjo nuk i përgjigjet në mënyrë vendimtare pyetjes ‘Kush e fiku karburantin?'”.
Raporti paraprak mbajti të fshehtë transkriptin e plotë të regjistruesit të zërit të kabinës së pilotit (CVR), duke zbuluar vetëm një rresht të vetëm, domethënës nga momentet e fundit.
Ky zbulim selektiv ka ngritur pyetje: a ishte ekipi i hetimit i sigurt për identitetin e folësve, por zgjodhi të mbante të fshehtë pjesën tjetër për shkak të ndjeshmërisë? Apo janë ende të pasigurt se zërat e kujt po dëgjonin dhe u duhej më shumë kohë për të hetuar plotësisht çështjen para se të publikonte ndonjë përfundim?/abcnews.al
