Një paralajmërim serioz vjen nga 50 shkencëtarë të shquar botërorë se emetimet e larta rekord të gazrave serrë dhe reduktimet e ndotjes së ajrit kanë shkaktuar një përshpejtim të paprecedentë të ngrohjes globale.
Nga viti 2013 deri në vitin 2022, “ngrohja për shkak të aktiviteteve njerëzore po rritet me një normë të paprecedentë prej më shumë se 0.2 gradë Celsius në dekadë”, raportuan shkencëtarët në një studim të rishikuar nga kolegët për politikëbërësit.
Emetimet mesatare vjetore në të njëjtën periudhë arritën në një rekord prej 54 miliardë tonë CO2 ose ekuivalentin e gazrave të tjerë serrë, që është rreth 1700 ton çdo sekondë. Udhëheqësit botërorë do të marrin të dhëna të reja në samitin e klimës COP28 të këtij viti në Dubai, ku do të diskutohet përparimi drejt objektivave të marrëveshjes së klimës së Parisit 2015.
“Megjithëse nuk kemi arritur ende 1.5 gradë të ngrohjes, buxheti i karbonit ose sasia e gazeve serrë që njerëzit mund të lëshojnë pa e tejkaluar atë prag, ka të ngjarë të tejkalohet në vetëm disa vjet”, tha autori kryesor i raportit, Piers Forster, profesor i fizikës në Universitetin në Leeds. Ky vlerësim është përgjysmuar që kur organi këshillues i OKB-së për klimën, Paneli Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike (IPCC), përpiloi të dhëna për raportin e tij të fundit të vitit 2021, sipas Forster dhe kolegëve, shumë prej të cilëve morën pjesë në punën e IPCC.
Për të pasur një shans 50 për qind për të ndaluar ngrohjen nën pragun prej 1.5 gradë Celsius, emetimet e CO2, metanit dhe gazeve të tjera që shkaktojnë ngrohjen globale, e cila kryesisht shkaktohet nga djegia e lëndëve djegëse fosile, nuk duhet të kalojë 250 miliardë tonë, theksuan shkencëtarët. Përmirësimi i perspektivës në dy të tretat ose katër të pestat do të rriste hapësirën për manovrim në 150 ose 100 miliardë tonë emetime të gazeve serrë, që është dy deri në tre vjet më shumë me normën aktuale të emetimeve.
Në mënyrë që qëllimet klimatike të Parisit të mbeten në lojë, ndotja nga dioksidi i karbonit do të duhet të reduktohet me të paktën 40 për qind deri në vitin 2030 dhe të eliminohet plotësisht nga mesi i shekullit, sipas llogaritjeve të IPCC. Ironikisht, një nga historitë e mëdha të suksesit klimatik të dekadës së fundit përshpejtoi pa dashje ritmin e ngrohjes globale, tregojnë të dhënat e reja.
Reduktimi gradual i përdorimit të qymyrit, i cili është dukshëm më ndotës se nafta ose gazi, për prodhimin e energjisë ka ngadalësuar rritjen e emetimeve të karbonit. Por, gjithashtu reduktoi ndotjen e ajrit që mbron Tokën nga fuqia e plotë e rrezeve të Diellit. Ndotja e grimcave të imta nga të gjitha burimet zbut ngrohjen me rreth gjysmë gradë Celsius, që do të thotë se, të paktën në afat të shkurtër, më shumë nxehtësi do të arrijë në sipërfaqen e planetit sepse ajri është më i pastër.
I publikuar në revistën Earth System Science Data, hulumtimi i ri është i pari në një seri analizash periodike të gjendjes që do të ndihmojë në plotësimin e boshllëqeve midis raporteve të IPCC, të cilat janë botuar mesatarisht çdo gjashtë vjet që nga viti 1988.
Një nga autoret e raportit, Valerie Masson-Delmotte, tha se të dhënat e reja duhet të jenë një “thirrje zgjimi” përpara samitit COP28, megjithëse ka prova se rritja e sasisë së gazeve serrë në atmosferë është ngadalësuar. “Ritmi dhe shkalla e veprimit klimatik nuk është e mjaftueshme për të kufizuar përshkallëzimin e rreziqeve të lidhura me klimën”, paralajmëroi ajo. Shkencëtarët kanë raportuar gjithashtu një rritje të habitshme të temperaturës në sipërfaqet e tokës, me përjashtim të oqeaneve, që nga viti 2000.
“Temperaturat mesatare maksimale vjetore në tokë janë rritur me më shumë se gjysmë gradë Celsius në dhjetë vitet e fundit (1,72 gradë mbi kushtet para-industriale) krahasuar me dekadën e parë të mijëvjeçarit (1,22 gradë)”, thuhet në studim. Valët më të gjata dhe më intensive të të nxehtit do të jenë një kërcënim kërcënues për jetën në dekadat e ardhshme në pjesë të mëdha të Azisë Jugore dhe Juglindore dhe në rajonet ekuatoriale të Afrikës dhe Amerikës Latine, tregon një studim i ri.
/abcnews.al
