Presidenti rus Vladimir Putin dhe homologu i tij ukrainas Volodymyr Zelenskyy kanë thënë të dy se çdo armëpushim midis dy vendeve të tyre duhet të çojë në një paqe të qëndrueshme.
Ukraina nuk ka shënuar prej shumë kohësh tre vjet luftë, në të cilën qindra mijëra kanë vdekur ose janë plagosur nga të dyja palët, sipas autoriteteve përkatëse.
Aneksimi i më shumë territoreve ukrainase nga Kremlini gjatë pushtimit të tij – të cilin ai ende e quan një “operacion special ushtarak” – dhe vendosmëria e presidentit ukrainas Volodymyr Zelenskyy për të mbështetur sovranitetin e tij ka lënë shumë analistë të dyshimtë se lufta do të përfundojë ndonjëherë.
Por që nga kthimi i tij në Shtëpinë e Bardhë, Donald Trump u ka kërkuar të dyja palëve “të bëjnë një marrëveshje”, duke tërhequr mbështetjen jetike të SHBA-së për Kievin derisa ai ra dakord të vinte në tryezën e bisedimeve.
Si Zelenskyy ashtu edhe Putin kanë rënë dakord tani për një armëpushim të pjesshëm 30-ditor. Por përtej kësaj – si do të dukej një Ukrainë pa luftuar? Këtu kalojmë disa nga opsionet.
Armëpushimi i vazhdueshëm
Përtej marrëveshjes fillestare 30-ditore, nëse asnjëra palë nuk e shkel atë, armëpushimi mund të vazhdojë pafundësisht.
“Një armëpushim mund të vazhdojë të jetë një gjë e qëndrueshme,” thotë Dr David Blagden, profesor i asociuar në sigurinë ndërkombëtare dhe strategjinë në Universitetin e Exeter, për Sky News.
Ai jep shembullin e Koresë së Veriut dhe të Jugut, ku një zonë e çmilitarizuar (DMZ) ka shërbyer efektivisht si kufi midis dy vendeve që nga përfundimi i Luftës Koreane në 1953.
“Edhe nëse nuk çon ndonjëherë në një zgjidhje më të kënaqshme, mund të jetë akoma më mirë për të dyja palët sesa konflikt i pafund,” thotë ai.
Por çdo lloj DMZ do të kërkonte që Ukraina dhe Rusia të tërhiqnin trupat e tyre nga vija e frontit, gjë që nuk ka gjasa, shton Dr Huseyn Aliyev, pedagog i lartë në studimet e Evropës Lindore në Universitetin e Glasgow.
Pjesë të Ukrainës bëhen “Rusia e Re”
Alternativa do të ishte që Ukraina dhe Rusia të ofrojnë lëshime për t’i dhënë fund luftës zyrtarisht.
Në krye të “listës së kërkesave” të Vladimir Putin për “paqe afatgjatë” dhe justifikimi i tij për pushtimin e Ukrainës në radhë të parë, është Krimea – dhe katër rajone të tjera – Donetsk, Luhansk, Kherson dhe Zaporizhzhia – duke u bërë pjesë e një “Rusia e Re”, siç ishin përpara rënies së Bashkimit Sovjetik në 1991.
Cila infrastrukturë mund të jetë pjesë e një marrëveshjeje?
Ndërsa Luhansk është pothuajse plotësisht nën kontrollin rus, Ukraina ende mban pjesë të konsiderueshme të Donetsk, Zaporizhzhia dhe Kherson, duke i bërë ato më të vështira për Kievin t’i lëshojë ato.
“Ne e dimë se as Krimea dhe as rajonet e Donbasit [Donetsk dhe Luhansk] nuk do të kthehen [në Ukrainë] si pjesë e një armëpushimi,” thotë Dr Aliyev. “Kështu që do të përfshinte dhënien e kontrollit mbi ato pjesë.
“Por Kherson dhe Zaporizhzhia janë më të ndërlikuara – veçanërisht Kherson – pasi qyteti Kherson u çlirua me kaq dhimbje nga Ukraina në 2022.”
Edhe pse shumë dyshojnë se Rusia do të ndalet atje për sa i përket territorit, Dr Blagden shton: “Do të kishte arsye ruse për të qenë të kënaqur me atë që ata tashmë kanë. Ka qenë jashtëzakonisht e kushtueshme për ta – dhe ka shkatërruar shumë nga ushtria e tyre e modernizuar shtrenjtë. Ajo është filtruar gjithashtu në jetën civile ruse, në një masë, nëpërmjet sanksioneve dhe viktimave, pavarësisht nga përpjekjet e klasës së mesme të Kremlinit deri tek klasa e mesme e Rusisë. lufta.
“Në mënyrë të ngjashme, për Ukrainën – sado e hidhur dhe e padrejtë – ka të ngjarë që tani të pranohet më shumë se rimarrja e tokës së humbur do të jetë jashtëzakonisht e vështirë, veçanërisht pa furnizime të sigurta të armatimit dhe inteligjencës amerikane. Pra, ata mund të kenë arsye të jetojnë edhe me një lloj armëpushimi.”
Ndarja e termocentraleve dhe infrastrukturës
Trump ka thënë se ekipi i tij tashmë ka propozuar “ndarjen e aseteve të caktuara” midis dy vendeve – domethënë “toka dhe termocentralet” – dhe do të diskutojë detajet me Putin në një telefonatë të martën.
Ai nuk dha ndonjë specifikë, por ka të ngjarë të përfshijë centralin bërthamor Zaporizhzhia, i cili është pushtuar nga Rusia që nga marsi i vitit 2022 dhe është një nga më të mëdhenjtë në botë.
Infrastruktura tjetër kryesore që mund të vihet nën kontrollin e Moskës përfshin digën Nova Kakhovka, e hedhur në erë në vitin 2023 dhe ende e pa rindërtuar, dhe kalime të tjera lumore.
Zelenskyy u zëvendësua
Një armëpushim ka të ngjarë të përfshijë gjithashtu një udhëheqës të ri për Ukrainën. Zelenskyy i ka thënë tashmë Sky News se është i hapur për të dhënë dorëheqjen nëse kjo do të thotë se Ukraina mund të anëtarësohet në NATO.
Një nga kërkesat e Putinit është që Ukrainës të mos lejohet kurrë anëtarësimi në NATO – por zëvendësimi i Zelenskyy mund të shërbejë ende për ta qetësuar atë – dhe Donald Trump, i cili e ka quajtur atë “diktator” dhe e ka akuzuar atë për “bixhoz me Luftën e Tretë Botërore”.
“Do të ishte më e lehtë për Zelenskyy të thërriste zgjedhje dhe të kishte dikë që ta zëvendësonte atë”, thotë Dr Aliyev. “Por ka një problem se kush do të ishte – pasi nuk ka mbetur shumë nga opozita ukrainase.”
Konkurrentët përfshijnë ambasadorin ukrainas në MB Valerii Zaluzhnyi – ose një nga gjeneralët aktualisht në krye të ushtrisë, shton ai.
Por Kremlini do të preferonte një regjim pro-rus në Kiev, sipas Dr Blagden.
“Pas aftësisë për të pushtuar të gjithë vendin, një qeveri që është më e favorshme ndaj interesave ruse do të ishte padyshim preferenca e tyre”, thotë ai.
“Ngjashëm me atë që ata kanë punuar shumë për të instaluar në Gjeorgji, ata mund të shpresojnë për kthimin e politikanëve dhe ndjenjave më pro-ruse të Ukrainës nga para 2014. Por sigurisht, opinioni ukrainas tani është galvanizuar kundër kujtdo që shihet si një kukull e Moskës.”
“Koncesione të vogla” për Ukrainën
Edhe pse kërkesat e Rusisë do të nënkuptonin një seri goditjesh të rënda për Ukrainën, mund të ketë disa “lëshime të vogla”, thotë analisti i sigurisë dhe mbrojtjes, profesor Michael Clarke.
Këshilltari amerikan për sigurinë kombëtare, Mike Waltz, ka thënë se Ukraina do të marrë “garanci sigurie” nëse pranon të heqë territorin – por nuk ka specifikuar se cilat do të ishin ato.
Koncesione të tjera të mundshme përfshijnë kthimin e dhjetëra mijëra fëmijëve ukrainas që u rrëmbyen dhe u zhvendosën me forcë në Rusi – dhe të burgosurve të luftës nga të dyja palët.
Në parim, nëse arrihet një armëpushim, Gjykata Penale Ndërkombëtare mund të fillojë gjithashtu një hetim nëse krimet e luftës janë kryer nga secila palë.
“Në këto situata ku ka një mosmarrëveshje thelbësore dhe nuk mund ta shihni rrugën përpara, shpesh përqendroheni në disa nga detajet e vogla,” thotë profesor Clarke.
‘koalicioni i të vullnetit’ të Starmer
Sir Keir Starmer dhe presidenti francez Emmanuel Macron kanë udhëhequr idenë e një të ashtuquajturi “koalicion të të gatshëmve” për të mbështetur një armëpushim ose armëpushim të mundshëm.
Ekipi i Sir Keir thotë se “më shumë se 30” vende janë të interesuara të kontribuojnë në forcën paqeruajtëse – por SHBA-ja ka munguar dukshëm në takimet e liderëve deri më tani. Vladimir Putin ka thënë gjithashtu se nuk do të pranonte forcat e NATO-s në Ukrainë, duke paraqitur një pengesë të madhe për planet.
Kryeministri nuk ka specifikuar se si do të funksionojë koalicioni, por tha se shefat ushtarakë do të takohen për të diskutuar “fazën operacionale” të enjten.3:29
Opsioni me rrezik më të ulët
Sipas ekspertëve, koalicioni mund të marrë dy forma të mundshme.
Asnjëra nuk do të përfshinte ruajtjen e të gjithë vijës së frontit. Kjo sepse, në 640 milje të gjatë, do të kërkonte më shumë se 100,000 trupa në të njëjtën kohë – dhe 300,000 me rrotullime.
Në të kundërt, opsioni i parë do të ishte stacionimi i trupave larg vijës së kontrollit, kryesisht në Ukrainën perëndimore – ose në vendet kyçe infrastrukturore ose qendrat e transportit për të siguruar që ato të vazhdojnë të funksionojnë pa probleme.
Ky do të ishte një operacion i ngjashëm me atë britanik në Estoni – ku janë vendosur 900 trupa për të penguar agresionin rus. Ai ukrainas do të përfshijë deri në 30,000 personel dhe do të fokusohet kryesisht në monitorim, logjistikë dhe trajnim, thonë ekspertët.
“Sfida për çdo forcë paqeruajtëse është balancimi i efektivitetit dhe rrezikut përshkallëzues,” shton Dr Blagden.
“Të quash një forcë ‘paqeruajtëse’ mund të krijojë përshtypjen e neutralitetit. Por sigurisht, ajo nuk do të ishte neutrale – ata janë atje për të mbrojtur njërën nga dy palët. Do të kuptohej më mirë si një garnizon, detyra e të cilit do të ishte të sigurojë që Rusia nuk mund të sulmojë Ukrainën pa sulmuar trupat e NATO-s, dhe për këtë arsye rrezikon një luftë më të gjerë me fuqitë e armatosura bërthamore”, thotë ai.
“Një forcë më e madhe luftarake më afër vijës së parë do të krijonte më shumë parandalim, por me më shumë rrezik përshkallëzues – ndërsa një forcë më e vogël larg vijës së frontit – ndoshta thjesht duke përmbushur detyrat e trajnimit dhe mbështetjes – do të kishte shumë më pak rrezik përshkallëzues, por për rrjedhojë do të ishte edhe shumë më pak parandalues”.
Zakonisht, ai pengesë do të forcohej jashtëzakonisht nga SHBA-ja, e cila sipas Nenit 5 të NATO-s mund të dërgojë forca të fuqishme ajrore për të sulmuar ato në terren – siç ka bërë në vende si Iraku.
Por marrëdhëniet e tensionuara të Donald Trump me Ukrainën dhe sugjerimet se SHBA mund të largohen nga NATO kanë vënë në dyshim të madh detyrimet e saj të Nenit 5.
‘Forca e reagimit të shpejtë’ më afër vijës së frontit
Përndryshe, trupat e koalicionit mund të dërgohen më afër vijës së frontit, thotë profesor Clarke.
Ata do të ndaheshin në brigada me katër ose pesë baza strategjike si qytetet Dnipro, Zaporizhzhia, Kherson dhe Kharkiv ose Kiev.
Duke i përshkruar ato si një “forcë reagimi të shpejtë në gatishmëri të lartë”, profesori Clarke shton: “Për të qenë në gjendje të shkojnë në çdo vend problemi dhe ta shuajnë atë, ata do të kenë nevojë për shumë transport – veçanërisht mbulim ajror për të arritur atje mjaft shpejt.”
Ata gjithashtu ka të ngjarë të kenë nevojë të mbështeten nga një garanci sigurie e SHBA-së, thotë ai, por nën administratën Trump, kjo nuk është aspak e sigurt.
Forca paqeruajtëse neutrale
Përndryshe, një forcë paqeruajtëse mund të drejtohet nga Kombet e Bashkuara, e cila do të rekrutonte personel nga vendet neutrale në këmbim të stimujve, siç bën diku tjetër.
Me ushtrinë e dytë më të madhe në NATO, Turqia mund të përfshihet, thotë Dr Aliyev.
Por me refuzimin e Vladimir Putin të forcave të mundshme të NATO-s, ai mund të ketë më shumë gjasa të pranojë ato nga vendet e BRICS (Brazili, Rusia, India, Kina, Afrika e Jugut), shton profesor Clarke.
“Putini ka lënë të kuptohet për trupat nga Jugu Global si monitorues – sepse ai mendon se ata janë në anën e tij,” thotë ai. India në veçanti mund të jetë një opsion i zbatueshëm, thotë ai.
“India ka forca të mëdha dhe dëshiron të luajë një rol më të madh strategjik në botë. Rusia nuk do të dëshironte të sulmonte forcat indiane për shkak të implikimeve politike për marrëdhëniet e tyre – kështu që ato mund të jenë më të pranueshme si për Rusinë ashtu edhe për Perëndimin.”
Ndërsa një opsion neutral mund të jetë më praktiki – ai mund të mos jetë jashtëzakonisht i suksesshëm, paralajmëron Dr Aliyev.
“Misione të ngjashme në Liban dhe Afrikën Sub-Sahariane kanë qenë relativisht të ulëta në efektivitet,” thotë ai. “Një forcë e OKB-së mund të jetë më e realizueshme për Rusinë – por një koalicion i të gatshëmve do të zgjasë më gjatë.”/abcnews.al
