Një shënim i zbuluar së fundmi i shkruar nga babai i Leonardo da Vinçit, Piero, në nëntor 1452 zbulon se ai liroi një skllav të quajtur Katerina.
Carlo Vetze, profesor i letërsisë italiane që gjeti këtë shënim, pretendon se ishte nëna e da Vinçit.
Ky pretendim u bë i ditur pothuajse në të njëjtën kohë me botimin e romanit të Vekes Il Sorriso di Caterina (Buzëqeshja e Katerinës), një tregim imagjinar i jetës së nënës së piktorit të madh italian.
Romani i Vetze-s sintetizon disa fakte për të cilat akademikët dhe studiuesit bien dakord, se da Vinçi ishte fëmija i paligjshëm i babait të tij dhe një grua me status më të ulët shoqëror dhe se nëna e tij quhej Katerina.
Akademikët bien dakord për këtë për shkak të një zbulimi tjetër, këtë herë nga studiuesi kryesor i Leonardo da Vinçit, Martin Kemp në 2016. Kemp kishte zbuluar një deklaratë tatimore të vitit 1457 të gjyshit të Leonardos, Antonio da Vinci, e cila i referohej anëtarëve të familjes së tij, duke përfshirë fëmijën e paligjshëm të Pieros, “i lindur nga ai dhe Katerina” . Ky dokument bëri që Kemp të identifikonte një jetime 15-vjeçare, Caterina di Meo Lippi, si nëna e Leonardos.
Këto dy gjetje historike, raporti i lirimit të Katerinës nga Piero dhe deklarata e taksave, nënkuptojnë se Vetze dhe Kemp bien dakord për sfondin shoqëror të nënës së da Vinçit, i cili duket se ka luajtur një rol vendimtar në jetën e artistit gjenial.
Kjo do të thotë, nëse Leonardo nuk do të ishte një fëmijë jashtë martese, ai mund të kishte ndjekur hapat profesionale të babait të tij, i cili ishte noter publik.
Da Vinci u njoh nga babai i tij dhe jetoi me gjyshin e tij, por si fëmijë jashtë martese, arsimimi, formimi profesional dhe karriera e tij duhej të ishin ndryshe. Në vend që të ndiqte një karrierë juridike, da Vinçi u bë nxënës nën Andrea del Verrocchio, një argjendar dhe piktor. Pjesa tjetër, siç thonë ata, është histori.
Skllavëria në Evropën e Rilindjes
Skllavëria ishte një pjesë integrale e strukturës shoqërore të Evropës së Rilindjes dhe është regjistruar gjerësisht në të dhënat ligjore. Shumë studiues modernë, në fakt, janë përkushtuar për të kuptuar më mirë se çfarë do të thoshte të ishe skllav gjatë Rilindjes dhe kush ishin këta skllevër.
Ky dokument i ri i Vetzes tregon se sa i zakonshëm ishte ky regjim në Evropë në atë kohë. Piero da Vinçi, i cili ishte i pasur, por aspak në krye të klasës ekonomike në atë kohë, kishte aftësinë jo vetëm të “zotëronte” një grua të skllavëruar, por edhe ta lironte atë. Piero thjesht po ndiqte konventat shoqërore të kohës duke vendosur një skllav çerkez në shtëpinë e tij, skllevërit çerkezë vinin nga Kaukazi veriperëndimor dhe gratë ishin të njohura për bukurinë e tyre.
Shumë çerkezë ishin myslimanë dhe emri Katerina shpesh u jepej atyre që u konvertuan në krishterim. Katerina është një referencë për Shën Katerinën e Aleksandrisë, një romake që përqafoi krishterimin dhe u bë martir.
Lirimi i skllevërve ishte një pritje shoqërore e bamirësisë së krishterë dhe shpesh ndodhte kur “pronari” shkruante testamentin e tij ose kur skllavi kishte “dëshmuar” besnikërinë me shërbimet e tij. Si ndodh kjo? Ose me kohëzgjatjen e shërbimeve ose, siç ndoshta në rastin e Katerinës me lindjen e një djali.
Në rastin e Katerinës, Kemp argumenton se asaj iu dha një prikë e vogël në mënyrë që ajo të mund të kryente një martesë modeste. Ka më shumë gjasa që lirimi i saj të pasojë lindjen e djalit të saj të supozuar, Leonardo, megjithëse të dhënat, të paktën ato të gjetura deri më tani, nuk ofrojnë përgjigje të mëtejshme.
Për më tepër, punimi i Vetze-s ngre pyetje rreth kuptimit të “skllavërisë” në kontekstin e Evropës së Rilindjes. Skllavëria, në kuptimin më të përgjithshëm të termit, nënkupton pronësinë e një personi, jo vetëm mbi shërbimet e saj, por edhe mbi trupin e saj. Një person i nënshtruar si Katerina konsiderohej jashtëzakonisht e vlefshme në Evropën e Rilindjes. Të pasur një “skllave” në stafin e tij të familjes funksionoi si një shënues i statusit social për Piero da Vinçin.
“Pronësia” e një gruaje çerkeze tregonte se Piero da Vinci kishte pasur sukses, financiarisht dhe profesionalisht. /abcnews.al
