Ndërsa konflikti midis Izraelit dhe Iranit është intensifikuar, një personazh qendror ka mbetur larg syrit të publikut: Ajatollah Ali Khamenei, udhëheqësi suprem i izoluar i Iranit.
Kryeministri Benjamin Netanyahu nuk e ka përjashtuar mundësinë e shënjestrimit të Ajatollah Khameneit, i cili e ka udhëhequr Iranin për më shumë se tre dekada. Netanyahu i tha televizionit amerikan, ABC News të hënën se çdo sulm ndaj udhëheqësit suprem të Iranit nuk do të ndezte një luftë më të gjerë, por përkundrazi mund të rezultonte vendimtar. “Nuk do ta përshkallëzojë konfliktin, do t’i japë fund konfliktit”, tha ai.
Dhe Presidenti Trump të martën e kërcënoi ajatollahun në një postim në rrjetet sociale, duke thënë “ne e dimë saktësisht se ku” është ai. Por ai shtoi se “ne nuk do ta vrasim atë, të paktën për momentin”. Vrasja e udhëheqësve të huaj është kundër ligjit në Shtetet e Bashkuara.
Ai shtoi, “Durimi ynë po shteron.”
Ja një vështrim më i afërt mbi Ajatollah Khamenein, ngritjen e tij në pushtet dhe rolin e tij në konfrontimin gjithnjë e më të thellë me Izraelin.
Nga ndihmës revolucionar në udhëheqës suprem
I lindur në vitin 1939 në një familje fetare me të ardhura modeste në Mashhad, një qytet pelegrinazhi në Iranin lindor, Khamenei u rrit në vitet që çuan në revolucionin e vitit 1979 që rrëzoi shahun.
Ai u burgos disa herë nga shërbimet e sigurisë të autokratit të mbështetur nga SHBA-të, Mohammed Reza Pahlavi, dhe u ngjit në radhët e opozitës fetare si një aleat i ngushtë i Ajatollah Ruhollah Khomeini, i cili udhëhoqi revolucionin dhe themeloi Republikën Islamike të Iranit.
Khamenei u shfaq shpejt si një nga togerët më të besuar në regjimin e ri iranian dhe ishte president për pjesën më të madhe të viteve 1980.
Kur Ajatollah Khomeini vdiq në vitin 1989, Khamenei, në atë kohë vetë një ajatollah, u ngrit në pozicionin e udhëheqësit suprem të Iranit. Ai nisi të konsolidonte kontrollin e aparatit politik, ushtarak dhe të sigurisë të vendit, dhe të shtypte disidentët për të forcuar pozicionin e tij si vendimmarrësi përfundimtar.
Pushtet absolut nën sistemin teokratik të Iranit
Si udhëheqësi suprem i Iranit, Ajatollah Khamenei qëndron mbi të gjitha degët e tjera të qeverisë. Ai emëron krerët e gjyqësorit, medias shtetërore dhe agjencive kryesore të sigurisë, dhe mban autoritetin përfundimtar mbi atë se kush mund të kandidojë për president.
Ajatollah Khamenei kontrollon gjithashtu politikën e jashtme dhe ushtarake, duke mbikëqyrur Korpusin e Gardës Revolucionare, i cili mbron sistemin islamik të Iranit dhe qëndron larg pjesës tjetër të ushtrisë, si dhe Forcën e fuqishme Quds, e cila drejton operacionet e jashtme të Iranit në të gjithë Azinë Perëndimore.
Autoriteti i tij shtrihet deri në programin bërthamor, duke e vendosur atë në qendër të konfrontimit në rritje të Iranit me Izraelin.
Një arkitekt i strategjisë rajonale të Iranit
Për dekada të tëra, Ajatollah Khamenei ka qenë në zemër të politikës së jashtme të ashpër të Iranit, duke e pozicionuar vendin si një kundërpeshë ndaj ndikimit amerikan, izraelit dhe saudit në të gjithë Azinë Perëndimore. Nën udhëheqjen e tij, Irani ka trajnuar, armatosur dhe financuar një rrjet forcash përfaqësuese që shtrihen nga Libani në Jemen, duke i lejuar Teheranit të projektojë pushtet dhe të përballet me rivalët e tij pa provokuar një luftë në tokën iraniane.
Por kjo strategji u shpërbë të premten, kur Izraeli nisi sulmin e tij më të madh ndonjëherë kundër Iranit, duke synuar lokacione ushtarake dhe bërthamore dhe duke vrarë një sërë zyrtarësh të lartë.
Izraeli tha se fushata ushtarake ishte një përpjekje për të parandaluar Teheranin të pajiset me armë bërthamore. Zyrtarët iranianë kanë thënë publikisht se programi bërthamor i vendit të tyre është i destinuar vetëm për përdorime civile dhe kanë mohuar se po ndërton një bombë; Ajatollah Khamenei lëshoi një vendim fetar, ose fetva, në vitin 2003 duke i shpallur armët bërthamore të ndaluara sipas Islamit. Por Izraeli dhe qeveritë perëndimore e kanë akuzuar prej kohësh Teheranin se kërkon aftësinë për të ndërtuar një bombë nëse zgjedh ta bëjë këtë.
Nën roje dhe nën kërcënim
Lëvizjet e Ajatollah Khameneit kontrollohen rreptësisht dhe vendndodhja e tij rrallë zbulohet. Sipas analistëve, siguria e tij personale mbikëqyret nga një njësi elitare e Gardës Revolucionare që raporton drejtpërdrejt në zyrën e tij.
Ai thuhet se u zhvendos javën e kaluar në një vendndodhje sekrete ku mund të mbante kontakt me ushtrinë. Kjo vjen pas raportimeve të ngjashme të vitit të kaluar, kur ajatollahu u zhvendos gjithashtu në një vendndodhje të sigurt një ditë pas vrasjes së Hassan Nasrallah, i cili udhëhoqi grupin militant libanez Hezbollah dhe ishte një aleat i tij prej kohësh.
Ditët e fundit, Izraeli ka vrarë një numër zyrtarësh të lartë në Iran, përfshirë komandantët më të lartë ushtarakë të vendit dhe shkencëtarët bërthamorë.
Por një sulm i drejtpërdrejtë ndaj vetë Ajatollah Khameneit do të përfaqësonte një përshkallëzim të jashtëzakonshëm të konfliktit aktual. Një veprim i tillë mund të ketë pasoja të paparashikueshme dhe me ndikim të gjerë në të gjithë Azinë Perëndimore.
