Kriza e strehimit është kthyer në një fushë beteje të re kyçe në politikën europiane pasi partitë e ekstremit të djathtë dhe populiste po përfitojnë nga zemërimi në rritje i publikut i nxitur nga rritja e qirave dhe çmimet e larta të pronave.
Sipas The Guardian, problemi i strehimit mund të jetë një arsye e fortë për të mbështetur të djathtën ekstreme në zgjedhjet e ardhshme të Parlamentit Europian, në të cilat këto parti tashmë pritet të përfundojnë të parat në nëntë shtete anëtare të BE-së dhe të dytat ose të tretat në nëntë të tjera.
“Partitë e ekstremit të djathtë lulëzojnë kur mund të shfrytëzojnë boshllëqet sociale që rezultojnë nga investimet e pamjaftueshme dhe planifikimi joadekuat i qeverisë dhe kur mund të fajësojnë të huajt,” tha raportuesi i posaçëm i OKB-së për të drejtën për strehim të përshtatshëm.
“Kjo është situata në të cilën janë shumë vende të BE-së tani,” tha Balakrishnan Rajagopal për The Guardian.
“Kriza e strehimit nuk prek më vetëm familjet me paga të ulëta, emigrantë, me një prind, por edhe shtresat e mesme.
Kjo është çështja sociale e shekullit të 21-të”.
Shifrat e Eurostat tregojnë se në të gjithë bllokun 27 anëtarësh, çmimet e banesave u rritën me 47% midis 2010 dhe 2022, ndërsa qiratë u rritën me 18% në të njëjtën periudhë. Në disa vende, mbi një e pesta e familjeve shpenzojnë 40% ose më shumë të të ardhurave të tyre neto për strehim.
Për më tepër, kërkimet e fundit shkencore kanë gjetur një lidhje të qartë midis rritjes së qirave dhe votave të ekstremit të djathtë, edhe pa mesazhe të forta kundër imigracionit.
Protestat po përshkallëzohen në Europë
Qiratë e larta kanë nxitur protesta në Lisbonë, Amsterdam, Pragë, Milano dhe jashtë BE-së, Londër.
Si po ndikon kriza e strehimit në ngritjen e së djathtës ekstreme
Tarik Abou-Chadi, një ekspert për politikën e BE-së dhe bashkëautor i një studimi që zbuloi se rritja e qirave reflektohet në nivel lokal në mbështetjen në rritje për partinë Alternative für Deutschland (AfD) në Gjermani, tha se “frika nga humbja e statusit social” ishte një faktor kyç.
“Këto shifra tregojnë se strehimi tani është pjesë e një grupi më të gjerë kërcënimesh dhe pasigurish ekonomike dhe sociale që po shtojnë ankthin,” tha ai. Frika se mund t’ju duhet të lëvizni sepse nuk mund ta përballoni atë, po çon në një rritje të mbështetjes për të djathtën radikale.”
Hulumtimi kombinoi të dhënat e detajuara të qirasë me përgjigjet lokale ndaj anketës vjetore të opinionit të familjeve në Gjermani për të treguar se rritja e qirave është e lidhur me një mbështetje më të madhe për AfD-në e ekstremit të djathtë, veçanërisht në mesin e qiramarrësve me të ardhura të ulëta.
Pjesa më e madhe e mbështetjes së AfD është në zonat rurale, ku qiratë kanë mbetur relativisht të ulëta dhe efekti ka qenë edhe më i fortë në zonat urbane, tha Abou-Chadi, duke dhënë një shpjegim të mundshëm për rritjen e partisë në votat urbane.
“Ajo që është interesante është se marrëdhënia ekziston edhe kur qiratë e njerëzve mund të mos jenë rritur në të vërtetë,” tha Abou-Chadi.
“Nuk ka të bëjë vetëm me vështirësitë reale, ka të bëjë me shqetësimin, ky kërcënim ndaj situatës sociale dhe ekonomike”.
Deri më tani, AfD ka bërë pak përpjekje për të përdorur kartën e strehimit, ndërsa në Portugali, partia e krahut të djathtë Chega është fokusuar më shumë në korrupsion sesa në një krizë të përkeqësuar, në qytete si Lisbona dhe Porto nga rritja e qirave.
“Por hapësira që strehimi të bëhet një faktor shumë i rëndësishëm në votimin e së djathtës ekstreme është shumë e qartë dhe do të rritet vetëm në të ardhmen,” tha Vicente Valentim, një ekspert i Universitetit të Oksfordit për të djathtën ekstreme europiane.
Palët dominuese duke parë kërcënimin kanë filluar të marrin masa. Në janar, kryetarët e bashkive të qyteteve të mëdha kërkuan një fokus urgjent në strehimin më të përballueshëm, cilësor dhe të qëndrueshëm, ndërsa eurodeputetët dhe ministrat e strehimit kërkuan që strehimi të bëhet një prioritet kryesor i BE-së.
Vendet e BE-së kanë një traditë të gjatë dhe të lavdërueshme të mbrojtjes sociale, përfitimit social. Por kur bëhet fjalë për njohjen e strehimit si një e drejtë ligjore e njeriut, Europa mbetet prapa ligjit ndërkombëtar.
Qytetarët e BE-së nuk mund të apelojnë në gjykatat e tyre kombëtare për strehim. Vendet europiane e njohin këtë, por nuk bëjnë asgjë për të.
Si të kufizojmë ngritjen e së djathtës ekstreme
Për më tepër, kriza e strehimit në Europë, duke përfshirë Mbretërinë e Bashkuar ishte një produkt i “trajtimit të banesave si çdo mall tjetër, i blerë dhe i shitur”, dhe braktisjes së planifikimit shtetëror.
“Por tregjet kujdesen vetëm për veten e tyre. Nëse braktisni edhe planifikimin shtetëror, askush nuk ofron strehim.”
Dhe kjo është ajo që lejon PVV-në, për shembull, të fajësojë emigrantët për krizën holandeze, kur nuk ka asnjë provë që fajin e kanë emigrantët.
“Nëse duam të ndalojmë ngritjen e së djathtës ekstreme, t’i privojmë asaj pak oksigjen, gjëra të tilla si strehimi duhet të konsiderohen të drejta themelore.”
/abcnews.al
