Nga Andrew Carey, Amir Tal, Ramin Mostaghim and Sarah Dean, CNN
Në qendrën bërthamore Natanz në Iran, të mërkurën e 7 prillit u regjistrua një incident, që përfshiu shpërndarjen e energjisë elektrike vetëm disa orë pas aktivizimit të centrifugave të reja që pasurojnë më shpejt uraniumin.
Kreu i ushtrisë së Izraelit duket se është i përfshirë në këtë incident, i cili u quajt si një vepër terroriste nga kreu i agjencisë iraniane për energjinë bërthamore.
“Për fat të mirë, incidenti nuk shkaktoi të plagosur dhe as rrjedhje të lëndëve radiokative,” u shpreh Behrouz Kamalvand, një zëdhënës i Organizatës për Energjinë Bërthamore(AEOI). “Po hetohet për shkaqet e aksidentit dhe informacione të tjera do të bëhen publike më vonë.”
AEOI dënoi incidentin, duke e quajtur “një vepër terrorist,” sipas Trupave të Rojeve Revolucionare, një degë e Forcave të Armatosura të Iranit.
“Ndërprerja e energjisë elektrike në Natanz, në ditën e përvjetorit të Energjisë Bërthamore Kombëtare është e dyshimtë dhe mund të jetë një sabotazh në një kohë që Irani po përpiqet të bindë vendet e Perëndimit të lehtësojnë sanksionet,” u shpreh Malek Shariati Niaser, një anëtar i parlamentit të Iranit.
Vetëm disa orë pasi zyrtarët iranianë raportuan incidentin, kreu i ushtrisë së Izraelit Aviv Kochavi u shpreh se operacionet e vendit nëpër Lindjen e Mesme nuk fshihen nga sytë e armiqve, raporton abcnews.al
“Ata po na ruajnë, shohin kapacitetet tona dhe planifikojnë me shumë kujdes hapat e tyre,” tha ai, duke folur të dielën në një ngjarje përkujtimore në Jeruzalem në nderim të ushtarëve të rënë në luftë.
Raportimet në disa media të ndryshme izraelite, citojnë zyrtarë të shërbimit të inteligjencës duke thënë se Agjencia Kombëtare e Inteligjencës së Iranit, Mossad, ishte përgjegjëse për incidentin. Ndërkohë detaje të pakta janë dhënë për zyrtarët anonimë, disa prej tyre përshkruhen si burime për shërbimet perëndimore të inteligjencës, dhe pse nuk bëhet e qartë nëse Perëndimi në këtë rast përfshin mundësinë që burimet të jenë nga Izraeli apo jo.
Zyra e kryeministrit izraelit nuk pranoi të komentonte situatën, por kryeministri Benjamin Netanyahu iu drejtua Iranit gjatë një dollie të dielën, me rastin e përvjetorit të themelimit të shtetit të Izraelit, raporton abcnews.al
“Lufta kundër Iranit dhe përfaqësuesve të tij dhe përpjekjet iraniane për armatim janë një mision i madh,” tha ai, duke u shfaqur së bashku me shefin e Forcave të Mbrojtjes së Izraelit Kochavi dhe komandantët e tij të lartë, si dhe Ministrin e Mbrojtjes Benny Gantz. “Situata që ekziston sot nuk do të jetë domosdoshmërish situata që do të ekzistojë nesër.”
Netanyahu u takua të hënën me sekretarin e mbrojtjes të SHBA, Lloyd Austin i cili ndodhet në vizitë zyrtare në vend. Kjo është vizita e nivelit më të lartë në Izrael nga një anëtar i administratës së Biden dhe vjen disa ditë pas bisedimeve në Vjenë që synojnë rinisjen e negociatave për një marrëveshje të re të mundshme bërthamore midis Iranit dhe një grupi të fuqive botërore të udhëhequr nga SHBA.
Zyrtarët amerikanë ishin gjithashtu në Vjenë dhe u takuan me përfaqësues të fuqive globale, të cilët janë ende palë në marrëveshje. Ata nuk u takuan drejtpërdrejt me zyrtarët iranianë.
Ish Presidenti i SHBA Donald Trump filloi vendosjen e sanksioneve të reja ndaj Iranit ndërsa tërhoqi Shtetet e Bashkuara nga marrëveshja. Zyrtarët iranianë kanë thënë që SHBA duhet të heqë të gjitha sanksionet e epokës Trump dhe të kthehet në marrëveshjen bërthamore përpara se Teherani të miratojë sërish marrëveshjen.
Lideri i Izraelit përsëriti kundërshtimin e tij të fortë këtë javë për perspektivën e riformulimit të një marrëveshjeje të Përgjithshme të Veprimit (JCPOA), duke thënë se Izraeli “nuk do të jetë i detyruar nga asnjë marrëveshje që i hap rrugën Iranit për të prodhuar armë bërthamore”.
Liderët në Iran dënuan incidentin.
Akbar Salehi, shefi i Organizatës së Energjisë Bërthamore të Iranit, tha: “Irani rezervon të drejtën të përgjigjet kundër autorëve dhe atyre që kryen veprimin terrorist,” raportoi IRGC.
“Sulmi i sotëm tregon se armiqtë e përparimit të Iranit në shkencën bërthamore, si dhe negociatat bërthamore, janë të dëshpëruar për të kryer veprime terroriste kundër teknologjisë bërthamore në Natanz.”
Në raportet e agjencisë iraniane të lajmeve, zyrtarë të tjerë iranianë sugjeruan që struktura mund të jetë sulmuar, duke spekuluar që impianti mund të jetë shënjestruar ndërsa vendi diskuton një ringjallje të marrëveshjes bërthamore të Iranit me nënshkruesit e tij perëndimorë.
Një zëdhënës i Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike i tha CNN të dielën se agjencia ishte në dijeni të raporteve të medias.
“Ne nuk kemi asnjë koment në këtë fazë,” tha ai.
Gjatë 15 vjetorit të Ditës Kombëtare të Teknologjisë Bërthamore të Iranit të Shtunën, Presidenti iranian Hassan Rouhani konfirmoi aktivizimin e centrifugave të reja për pasurimin e uraniumit në fabrikë, duke deklaruar se ndërsa aktivitetet bërthamore të Iranit janë për “qëllime paqësore dhe civile”, aftësia bërthamore e vendit ishte gjithashtu më e fortë se në çdo kohë më parë.
“Sot, një zinxhir me 164 centrifugash IR-6 u nis,” tha Rouhani të shtunën, sipas shtypit shtetëror të shtypur. “Mund të na sigurojë produkte 10 herë më shumë sesa zinxhiri i mëparshëm.”
Centrali bërthamor Natanz humbi një ndërtesë kur një zjarr shpërtheu korrikun e kaluar. Qeveria iraniane tha në atë kohë se ishte një sulm ndaj programit të saj bërthamor. Ishte gjithashtu shënjestër e sulmit kibernetik Stuxnet në 2010, për të cilin ekspertët e sigurisë besojnë se ishte kryer nga Izraeli dhe SHBA./abcnews.al
