Loading ...
Në emisionin “Real Story” në ABC News u zhvillua një debat mbi figurën historike të diktatorit Enver Hoxha dhe mënyrën se si ai është trajtuar nga historiografia shqiptare. Gazetari dhe studiuesi Erald Kapri theksoi se periudha e diktaturës dhe vetë roli i Enver Hoxhës në mekanizmin e dhunës shtetërore nuk janë studiuar mjaftueshëm.
Nga ana tjetër, historiani Marenglen Kasmi nënvizoi se, ndonëse është e nevojshme të vazhdojë studimi i periudhës komuniste, debati nuk duhet të fokusohet nëse Enver Hoxha ishte apo jo diktator, pasi kjo tashmë dihet. Sipas tij, rëndësi ka të bëhet një analizë e thellë dhe e paanshme e gjithë sistemit, përfshirë dimensionet politike, shoqërore dhe ekonomike. “Nëse nuk i rrijmë të vërtetës historike dhe e manipulojmë atë, rrezikojmë që shumë gjëra të përsëriten,” theksoi Kasmi.
Debati në “Real Story” solli në vëmendje nevojën për një qasje më të balancuar dhe shkencore ndaj studimit të periudhës së diktaturës komuniste në Shqipëri, duke shmangur politizimin dhe ekstremizmin në interpretimin e së kaluarës.
Erald Kapri: I kthehemi thelbit. Unë besoj që Enver Hoxha, është studiuar shumë pak. Unë mendoj që ne duhet të merremi shumë me Enver Hoxhën. Jemi marrë 50 vite, 30 vite, nuk mjafton. Ka shumë gjëra, dritëhije që duhen studiuar nga Enver Hoxha. Për mua që jam marrë, sa jam marrë, ende nuk është zbardhur gjithë mekanizmi i krimit gjatë diktaturës. Ka ende shumë përgjigje. Përshembull, ju ngritët pyetjen firmoste apo nuk firmoste Enveri se ka qenë Stalini, Stalini nuk firmoste përshembull vepronin të tjerët, ky çfarë bënte? Si e drejtonte? Si e kishte mekanizmin e dhunës? Si funksiononte Sigurimi i Shtetit? Ku ishtë roli i tij? Pra të gjitha këto elemente janë ende të pazbardhura.
Marenglen Kasmi: Biem dakord që ka shumë për të studiuar jo vetëm për të, por edhe për sistemin në tërësi dhe kjo nuk është ndonjë veçori edhe është cikël historik. Shkenca historie kështu funksionon. Por po ashtu duhet theksuar që këtu nuk shtrohet çështja e sistemit dhe nëse ishte apo jo Enver Hoxha diktator, ndërkohë që ai diktaturën e proletariatit e mbajnë mend të gjithë në çdo mur të shkruar. Dhe po ashtu nuk shtrohet çështja që ne duhet ta përmendim apo jo. Çështja shtrohet që duhet të bëjmë një analizë të plotë sa i përket të gjithë sistemit. Dimensioni politik ku brenda këtij dimensioni politik, dhuna, vrasja, përndjekja sigurisht që është dimensioni më i rëndësishëm dhe që për hir të të vërtetës jo është studiuar këto 35 vjet por kam përshtypjen se edhe është tejkaluar ndonjëherë në pikëpamje të të vërtetës historike çka do të kthehet në një boomerang shumë të keq kur të vijë puna që të ftohen gjëra ende më shumë. Sepse nëse nuk i rrijmë të vërtetës, nëse e shtojmë e manipulojmë të vërtetën sikurse ndodh rëndomë rreziku është shumë i madh që të përsëriten përsëri shumë gjëra, sepse do jenë të pabesueshme. Por ama, është dimensioni më i rëndësishëm dhe këtu me të drejtë profesori përmendi në sa aksione ka marrë pjesë? Ka histori sociale, ka histori ushtarak, ekonomike e me radhë. Pra, ne nuk shtrojmë pyetjen sot ishte mirë a ishte keq në diktaturë. Kjo besoj nuk ka vend fare. Dihet që ishte një sistem ku po munguan të drejtat e njeriut, po qenë të kufizuara, nuk bëhet fjalë. Je njëri që jeton në diktaturë, kjo nuk diskutohet. Por ama nga ana tjetër…
