Nga Jennifer Williams, Foreign Policy
Mes një peizazhi të shkretëtirës, një vizionar zbulon një shpikje që do të ndryshojë përgjithmonë botën. Kjo është skena kulmore e filmit të Christopher Nolan Oppenheimer, “babai i bombës atomike”.
Është gjithashtu skena që hapet filmi Barbie, nga regjisorja Greta Gerwig, e cila kishte premierën në të njëjtën ditë me Oppenheimer.
Megjithëse subjektin dhe tonin rrënjësisht të ndryshëm të dy filmave, njëri është një shqyrtim dramatik i mendjemadhësisë së njeriut dhe kërcënimi i apokalipsit bërthamor dhe tjetri rreth kukullës ikonike të modës Mattel, ata kanë shumë më tepër të përbashkëta sesa thjesht data e publikimit. Të dy filmat marrin në konsideratë trashëgiminë e ndërlikuar të dy ikonave amerikane.
Në Oppenheimer , skena e shkretëtirës përshkruan testin e Trinitetit, shpërthimin e parë në botë të një bombe bërthamore pranë Los Alamos, New Mexico, më 16 korrik 1945, raporton abcnews.al.
Një fizikan brilant dhe pjesa tjetër e ekipit të tij punojnë furishëm për të zhvilluar armën për Shtetet e Bashkuara përpara se nazistët t’i mposhtin ato deri në grusht; ata pastaj mblidhen pranë laboratorit të tyre sekret për të testuar krijimin e tmerrshëm.
Ora shkon 00:00:00, shtypet butoni i madh i kuq dhe një shpërthim ndez qiellin, një blic i bardhë verbues që shndërrohet shpejt në një ferr të madh. Gjithçka në heshtje ndërsa Oppenheimer shikon me frikë atë që ka krijuar.
Papritur, ai fillon të përjetojë parandjenjat e tmerrit njerëzor dhe vuajtjet që do të shkatërrojë arma e tij.
Nolan po i sinjalizon pa mëdyshje audiencës se ky është një moment kyç për botën dhe për Oppenheimer personalisht, pasi ajo që dikur ishte thjesht një ide teorike është bërë jashtëzakonisht e vërtetë.
Skena e shkretëtirës së Barbie nuk ndodh në pikën kulmore të filmit, por në fillimin e tij. Filmi hapet me një parodi të skenës së famshme “Agimi i Njeriut” nga filmi klasik fantastiko-shkencor i vitit 1968 i Stanley Kubrick, 2001: A Space Odyssey.
Në ekran, të nënvizuara nga notat ogurzezë të “Also Sprach Zarathustra” të Richard Strauss-it, vajzat e vogla ulen mes mureve të kanionit duke luajtur me kukulla.
Vajzat e vogla shikojnë lart për të parë Margot Robbie të veshur me rroba banje me vija bardh e zi të kukullës së parë Barbie. Ajo heq syzet e diellit dhe i shkel syrin. Vajzat e vogla janë të shtangura dhe, si majmunët në filmin klasik fantastiko-shkencor, ato fillojnë të godasin me zemërim kukullat e tyre në tokë.
Kjo është historia mitike e origjinës së Barbit: Një herë e një kohë, vajzat e vogla mund të luanin vetëm me kukulla që synonin t’i socializonin ato në dëshirën për të qenë gra të mira dhe, përfundimisht, nëna, raporton abcnews.al.
Më pas erdhi Ruth Handler, e cila në vitin 1959 vendosi të krijonte një kukull me trupin e një gruaje të rritur, modën e grave të rritura dhe karrierën e grave të rritura, në mënyrë që vajzat e vogla të mund të ëndërronin të ishin më shumë sesa thjesht gra dhe nëna.
Dhe pjesa tjetër është histori. Falë përsëritjeve të tilla si doktoreshë Barbie, kuzhiniere Barbie, shkencëtare Barbie, violiniste profesioniste Barbie dhe më gjerë, Barbie u hapi vajzave të reja një botë me mundësi dhe, thotë Mirren, “Të gjitha problemet e feminizmit dhe të drejtave të barabarta u zgjidhën”.
Kështu Gerëig prezanton pikën kryesore: Handler u nis për të krijuar një lodër feministe për të fuqizuar dhe frymëzuar vajzat e reja. Por ne që jemi ulur në audiencë në 2023 e dimë se gjërat funksionuan pak më ndryshe.
Në vitet që kaluan, Barbie u vu nën kritikat e feministeve dhe kritikëve të tjerë për një mori mëkatesh: inkurajimi i standardeve joreale dhe të dëmshme të bukurisë që kontribuojnë në çështjet negative të imazhit të trupit, çrregullimet e të ngrënit dhe depresionin tek vajzat para adoleshencës; mungesa e diversitetit dhe përjetësimi i epërsisë së bardhë, aftësisë; objektivizimi i grave; promovimi i konsumizmit dhe kapitalizmit; dhe madje duke kontribuar në emetimet e gazeve serrë.
Dhe këtu është paralelja thelbësore midis Barbie dhe Oppenheimer: Dy krijues ikonë amerikanë që në dukje kishin mendime të mira por krijimet e të cilëve shkaktuan dëm të pariparueshëm, raporton abcnews.al.
Dhe dy regjisorë ikonë amerikanë (Nolan është britaniko-amerikan) të cilët u përpoqën t’i tregojnë historitë e tyre nga një këndvështrim shumë modern, duke i humanizuar ato, duke adresuar gjithashtu trashëgiminë e tyre të dëmshme.
Siç tregon skena e tij hapëse, filmi Barbie i bën audiencës të dijë që në fillim se është i vetëdijshëm. Ajo e di që Barbie është problematike.
Komploti themelor i filmit është ky: Barbie po jeton e lumtur në Barbie Land, një botë perfekte plastike rozë ku ajo dhe shokët e saj Barbie drejtojnë gjithçka nga Shtëpia e Bardhë në Gjykatën e Lartë dhe kanë gjithçka që mund të dëshironin ndonjëherë, nga shtëpitë e ëndrrave deri te makinat e ëndrrave për të dashurit ëndërrimtarë (Ken), të fundit prej të cilave ata i trajtojnë si pak më shumë se aksesorë.
Por befas, gjërat fillojnë të shkojnë keq në utopinë e lumtur feministe të Barbie, dhe për ta rregulluar atë, ajo detyrohet të udhëtojë në botën reale botën tonë, e shoqëruar nga Keni, i cili këmbëngul të shkojë me të.
Kur e bën këtë, ajo kupton se ndryshe nga sa besonte (siç na tha Mirren në skenën hapëse), shpikja e Barbies nuk e zgjidhi pabarazinë gjinore në botën reale.
Në botën reale, Barbie përballet jo vetëm me dominimin e patriarkatit (ajo zbulon, për shembull, se CEO i Mattel është një burrë, i luajtur nga Ëill Ferrell), por edhe me faktin se vajzat e reja duket se e urrejnë atë, raporton abcnews.al.
Në një skenë vendimtare, Barbie e Robbie takojnë adoleshenten jashtëzakonisht të lezetshme të Gjeneratës Z Sasha (luajtur nga Ariana Greenblatt), i cili flet një monolog të ashpër për gjithçka që nuk shkon me Barbie, kukullën dhe simbolin kulturor, në thelb një listë kontrolli të të gjitha kritikave të bëra ndaj Barbie me kalimin e viteve, nga promovimi i standardeve joreale të bukurisë deri te shkatërrimi i planetit me kapitalizmin e shfrenuar. Barbie është rrënuar.
Ndërkohë, ka një nënkomplot që përfshin zbulimin paralel të patriarkatit nga Keni, dhe sa e mrekullueshme dhe e ndryshme duket të jetë nga jeta e tij e nënshtruar në Barbie Land. Keni vazhdon të marrë të drejtat e plota të burrave, duke u kthyer në Barbie Land dhe duke marrë pushtetin.
Ai e transformon shtëpinë e ëndrrave të Barbie në Ken’s Mojo Dojo Casa House, ku barbitë u shërbejnë burrave dhe “çdo natë është nata e djemve!”
Barbie kërkon ndihmën e Sashës dhe mamasë së saj (të luajtur nga America Ferrera), një punonjëse e Mattel që ëndërron fshehurazi ide për barbi të reja, më realiste si Barbie për të rrëzuar Kenin dhe për të rivendosur fuqinë femërore në Barbie Land.
Gjatë rrugës, personazhi i Ferrerës jep monologun tjetër të madh feminist të filmit, se sa e vështirë është të jesh grua në botën reale. Skena e testit të Trinity është skena kulmore në Oppenheimer, por në të vërtetë nuk është kështu. Për një film për jetën e ndërlikuar dhe trashëgiminë e njeriut të kredituar për krijimin e armës më shkatërruese në botë, ai duhet të jetë kulmi.
Ju mund të imagjinoni se do të pasonte me një përfundim të konfrontimit të shpikësit me realitetin se krijimi i tij përdoret për të vrarë dhjetëra mijëra civilë japonezë dhe krijon një garë armësh që kërcënon të shkatërrojë të gjithë njerëzimin.
Nolan dëshiron të tregojë, atë se si Oppenheimer, dikur konsideruar si hero amerikan, u keqtrajtua nga vendi i tij në vitet e pasluftës.
Ndërsa frika e epokës së McCarthy për infiltrimin komunist pushton vendin, lidhjet e mëparshme të Oppenheimer me Partinë Komuniste (ai nuk u bashkua kurrë me partinë vetë, por ai kishte anëtarë të ngushtë të familjes dhe miq që ishin anëtarë dhe ai mbështeti kauza të ndryshme të krahut të majtë) janë misterioze. Leja e tij e sigurisë revokohet dhe karriera e tij duke punuar me qeverinë amerikane për çështjet bërthamore përfundon.
Është kjo histori, jo shkatërrimi apokaliptik i dy qyteteve japoneze që i jepet më shumë patos. Pjesa më e madhe e kohës së shfaqjes tre-orëshe të filmit dhe pothuajse i gjithë akti i tretë i tij përqendrohet në atë që ne duhet ta shohim qartë si të keqen e madhe që iu bë këtij njeriu që bëri kaq shumë për vendin e tij.
Kulmi i vërtetë i filmit nuk është testi i Trinitetit, madje as bombardimet e Japonisë (të cilat nuk shfaqen as në film), por më tepër momenti që mësojmë se kush e tradhtoi Oppenheimer-in duke i dorëzuar dosjen e tij të sigurisë FBI-së, raporton abcnews.al.
Fakti që filmi i Nolan-it i kushton kaq shumë kohë këndvështrimit të Oppenheimer-it dhe mënyrës sesi ai u tradhtua tragjikisht nga vendi i tij, kjo është pjesërisht për shkak të faktit se filmi nuk është një histori origjinale, por një përshtatje e biografisë së shkencëtarit të madh, fitues i çmimit Pulitzer, Prometeu amerikan: Triumfi dhe tragjedia e J. Robert Oppenheimer.
Në një kohë kur amerikanët po përpiqen të kuptojnë të kaluarën e vendit të tyre dhe se si ajo ka formësuar të tashmen, nga grindjet se si (ose edhe nëse) t’i mësojnë fëmijët për trashëgiminë e skllavërisë dhe Jim Crow; për debate, duke përfshirë pikërisht në këto faqe, mbi rolin (ose mungesën e tij) të zgjerimit të NATO-s në vendimin e Rusisë për të luftuar Ukrainën; në retrospektiva mbi dështimet e panumërta të luftës së SHBA-së në Afganistan; dhe më gjerë, fakti që dy filmat më të mëdhenj në kinema tani po përpiqen të përballen me trashëgiminë e dy ikonave amerikane, bombës bërthamore dhe Barbie, është i kuptueshëm dhe ndoshta edhe mbresëlënës.
/abcnews.al
