Astronomët kanë regjistruar imazhin e parë të drejtpërdrejtë të një vrime të zezë që rrotullohet, dëshmi që do t’i sigurojë komunitetit shkencor njohuri të reja rreth fenomeneve më enigmatike të universit.
Vëzhgimet e tyre fokusohen në vrimën e zezë supermasive në qendër të galaktikës së afërt Messier 87 (M87).
Ashtu si shumë vrima të zeza supermasive, M87 ka avionë të fuqishëm që dalin nga polet e tij pothuajse me shpejtësinë e dritës. Shkencëtarët vlerësojnë, megjithëse pa prova të drejtpërdrejta, se rrotullimi i një vrime të zezë është ajo që fuqizon këto vorbulla kozmike.
“Pasi morëm imazhin e parë të kësaj vrime të zezë në këtë galaktikë nga teleskopi Event Horizon, nëse kjo vrimë e zezë rrotullohet apo jo, ka qenë pyetja kryesore mes shkencëtarëve. Tani, parashikimi është kthyer në një siguri: kjo vrimë e zezë “përbindësh” është me të vërtetë rrotulluese,” konfirmoi Dr. Kazuhiro Handa i Observatorit Kombëtar Astronomik të Japonisë dhe bashkëdrejtues i kërkimit.
M87 ndodhet 55 milionë vite dritë larg nga Toka dhe ka një vrimë të zezë 6.5 miliardë herë më të madhe se masa e Diellit. Por përtej kësaj vrime të zezë, ka një disk grumbullimi të gazit dhe pluhurit, që rrotullohet në skajin e kësaj zbrazëtie kozmike. Një pjesë e këtij materiali është e destinuar të përfundojë në vrimën e zezë dhe të zhduket përgjithmonë. Por një pjesë tjetër e saj do të nxirret nga polet e vrimës së zezë me një shpejtësi më të madhe se 99,99% e shpejtësisë së dritës.
Deri më tani, modelet teorike tregonin se ky rrotullim i vrimës së zezë është përgjegjës për këtë fenomen. Shkencëtarët besojnë se grimcat e ngarkuara në disk prodhojnë një fushë magnetike të fuqishme dhe se, ndërsa vrima e zezë rrotullohet, ajo tërheq fushën me vete.
Për këto gjetje të fundit të publikuara në revistën shkencore Nature, u përdorën vëzhgimet e M87 nga një rrjet global radioteleskopësh, nga viti 2000 deri në vitin 2022.
“Zbulimi i këtij procesi ofron prova të qarta se vrima e zezë supermasive në M87 është me të vërtetë rrotulluese,” vërejnë astronomët.
Siç thekson astrofizikani i UCL, Dr Jiri Youncei, rrotullimi i një vrime të zezë në të ardhmen mund të sigurojë informacione rreth ngjarjeve kataklizmike që çuan në formimin e vrimës së zezë supermasive. “Fakti që rrotullohet tregon se diçka ka ndodhur në të kaluarën”, shton ai.
