“Tre vjet më parë, nuk mund ta imagjinoja se do të isha ulur këtu në Varshavë duke pirë birrë polake,” na thotë Shourya Singh, një konsulent për menaxhimin e rrezikut në Ernst & Young, me qendër në kryeqytetin polak. Singh ka lindur në Varanasi në Indinë verilindore.
Ai na tregon sesi e gjetën gjuetarët e talenteve përmes portalit LinkedIn. Ai më parë ka punuar për bankën holandeze ING.
Abraham Ingo mund të thotë të njëjtën gjë, ai është 20 vjeç dhe ka lindur në Namibi. Tani ai punon për një bankë të madhe në Varshavë dhe është i kënaqur: “Përvoja ime e punës këtu është e jashtëzakonshme. Kompania ku unë punoj ka një kulturë të jashtëzakonshme pune, bashkëpunëtorë të ndryshëm dhe menaxhim të shkëlqyer. Kjo përvojë në Poloni më ndihmon zhvillimin tim dhe në planin afatgjatë do të më përfitojë kur të kthehem në Namibi”.
Përkundër intolerancës ndaj emigrantëve, që dëgjohet në radhë të parë nga politikanët e Evropës Qendrore dhe Lindore, as Evropa Lindore nuk mund të funksionojë pa punëtorë të huaj. Në njëzet vitet e fundit pas anëtarësimit në BE këto vende kanë shënuar një zhvillim të jashtëzakonshëm ekonomik. Ndaj ato kanë të njëjtat probleme sikur edhe vendet perëndimore me mungesën e punëtorëve dhe probleme të tjera – një popullsi gjithnjë e më e plakur dhe rënia e popullsisë në moshë pune. Me fjalë të tjera, vetëm të ardhurit mund t’i ndihmojnë, jo vetëm ekspertë financiarë, por edhe ekspertë të industrisë, mjekësisë, sektorit të transportit dhe teknologjisë së informacionit.
Dikush duhet të sigurojë paratë e pensioneve
Demografia nuk mund të mashtrohet: Shërbimi Evropian i Punësimit (EURES) bën të ditur se në të gjitha vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore (EQL) nga viti 2010 deri në 2021, do të ketë një ulje të numrit të popullsisë. Përveç kësaj, nga këto vende po largohen ekspertët, kështu që llogaritet se deri në vitin 2050 në këto vende do të ketë 30% më pak njerëz në moshë pune. Në të njëjtën kohë, ka gjithnjë e më shumë të moshuar. Pavarësisht se çfarë është dëgjuar nga partia në pushtet në Poloni, Zyra e Mirëqenies Sociale (ZUS) vlerëson se Polonisë i nevojiten 200 mijë deri në 400 mijë punëtorë të huaj në vit për të ruajtur balancin mes të aftëve për punë dhe pjesës së popullsisë që varet nga mirëqenia – kryesisht pensionistët.
“Kësaj duhet shtuar tranzicioni në digjitalizim dhe zhvillim të qëndrueshëm,” paralajmëron Nadia Kurtieva nga Organizata Leviathan në Poloni. “Dhe këto tranzicione po ndryshojnë gjithashtu tregun e punës, duke krijuar vende të reja pune dhe duke ndikuar në aftësitë e kërkuara në kompani. Që tani ka një mungesë të konsiderueshme të bashkëpunëtorëve me njohuritë e nevojshme.”
Disa nga këto vende evropiane po përballen edhe me largimin e ekspertëve të tyre. Sipas Bankës Botërore, vendi më i suksesshëm është Sllovenia, ku është rritur numri i ekspertëve të punësuar në vitin 2021 me 4.568 persona. Në fund të renditjes është Rumania, e cila regjistron largimin e 12.724 profesionistëve të arsimuar në vit.
Shifrat kanë ndryshuar nga sulmi i Rusisë ndaj Ukrainës, sepse vetëm në Poloni kanë ardhur rreth një milion refugjatë nga Ukraina.
Ky është një problem për vendet e BE-së në lindje, sepse këto vende akoma nuk e kanë arritur nivelin e duhur të zhvillimit ekonomik – e nuk është zhvilluar as kultura e mirëpritjes së punëtorëve të huaj. Kështu, në Rumani vetëm rreth 1.1% e të punësuarve janë të huaj. Por qeveria rumune tashmë ka vendosur të rrisë numrin e vizave të punës dhe qëndrimit në 100.000 në vitin 2021 dhe po përgatitet të lëshojë të njëjtin numër vizash edhe këtë vit.
Më së shumti të mirëpritur në këtë vend janë punëtorët e kualifikuar nga Bangladeshi për punë në industrinë e bujqësisë, ndërtimit dhe shërbimeve.
Hungaria është ndër vendet më të zhurmshme kundër migrantëve nga vendet jashtë BE-së, dhe atje vërtet ka vetëm 85.000 të huaj nga gjithësej rreth 4.7 milionë të punësuar. Por pavarësisht se çfarë dëgjohet nga kryeministri Orban, ministri i Zhvillimit Ekonomik Marton Nagy thotë se Hungaria do të ketë nevojë urgjente për të paktën gjysmë milioni punëtorë të rinj nga vende të tjera. Politika akoma nuk i ka krijuar parakushtet e duhura për leje pune, por që tani ka pohime se ky vend shpreson të sjellë të paktën 3000 qytetarë të Filipineve për të plotësuar vendet e zvrazëta të punës.
Kërkesat e Polonisë
Ambasada e Polonisë në Manila është jashtëzakonisht aktive. Zëvendëskonsulli Tomasz Danel thotë se punëtorët filipinas në një gamë të gjerë profesionesh janë të kërkuar: ndërtues, saldues, instalues, shoferë… “Polonia po bëhet gjithnjë e më e popullarizuar në mesin e filipinasve si një vend për të punuar, dhe çdo vit vijnë gjithnjë e më shumë prej tyre,” krenohet Danel. Kjo tashmë është e dukshme në Poloni: sipas studimeve të atjeshme të Institutit Ekonomik, çdo e katërta kompani ka punonjës të huaj.
Kjo është veçanërisht e dukshme në rafinerinë Orlen pranë Plock, ku punojnë 6.000 punonjës, kryesisht nga Turqia, India, Pakistani, Koreja dhe Filipinet. Ata premtuan se do të ndërtonin edhe një hapësirë për rekreacion, madje edhe një fushë kriketi për të krijuar kushte sa më të mira për punonjësit e huaj. Nëse nuk krijohen kushtet e favorshme, ata do të shkojnë diku tjetër…
Në Republikën Çeke fqinje, 15 për qind e popullsisë në moshë pune është me origjinë nga ndonjë vend tjetër – më pak se gjysma prej tyre nga vendet e tjera të BE-së. Ne kemi nevojë edhe për më shumë, thonë ekspertët. Jan Rafaj, kryetar i sindikatës çeke të punëtorëve industrialë, thotë se çdo vit kompanitë në Çeki humbasin 30 mijë deri në 50 mijë punëtorë, sepse ata dalin në pension. “Tregu i brendshëm i punës nuk mund të kompensojë këtë humje, ndaj kërkohen punëtorë të huaj”, thotë ai për DW.
Por në shumë prej këtyre vendeve problem është edhe integrimi i të huajve në shoqërinë vendase. Vështirë se dikush në Filipine ka studiuar polonisht, çekisht apo hungarisht në shkollë. Një indian që pi birrë polake në Varshavë na thotë: “Nuk shoh shumë mangësi profesionale, përveç kur bëhet fjalë për gjuhën. Dhe sigurisht, këtu ndihmon Google Translate”, thotë ai duke qeshur./DW
