Përshtati në shqip nga Denis Puzyrev, Gerli Doko
Napoli nuk është vetëm vendlindja e picës Margherita, djathit mocarela, dhe kërcimit. Ekziston edhe një lidhje e keqe me këtë qytet të bukur, mafia napolitane Camorra, grupi më i famshëm në botë i krimit të organizuar, i cili ekziston edhe sot. Futbolli nuk ka qenë kurrë në listën prioritare të banditëve napolitan, por në një qytet të tillë të kthyer nga Napoli, krimi dhe futbolli nuk mund të mos kryqëzoheshin.
Pse u shfaq mafia në jug të Italisë
Për të filluar, le të kuptojmë se çfarë është Camorra, nga erdhi dhe si e ka ruajtur fuqinë dhe ndikimin e saj deri më sot.
Fjala “mafia” sot nuk kërkon përkthim. Pra në të gjithë botën i quajnë bashkësi kriminale të organizuara, të ndërtuara më së shpeshti mbi një parim etnik. “Mafia ruse”, “mafia meksikane”, “mafia shqiptare” i keni takuar patjetër këto epitete gazetareske. Ndërkohë, në atdheun e mafies (në Itali) në dokumentet ligjore ka një formulim tjetër një shoqatë e tipit mafioz (Associazione di tipo mafioso). Ajo nënkupton se mafia e vërtetë është një fenomen thjesht sicilian, dhe grupet nga vende të tjera përdorin vetëm parimet e vendosura nga bandat e Siçilisë.
Ky është një paralajmërim i rëndësishëm, sepse dy bandat kriminale më famëkeqe të Italisë, Cosa Nostra siciliane dhe Camorra napolitane, janë mjaft të ndryshme si në strukturë ashtu edhe në taktikë.
Por ata janë të bashkuar nga gjeografia. Si Cosa Nostra, ashtu edhe Camorra, dhe Ndrangheta në Kalabri dhe Sacra Corona Unita në Pulia janë organizata që kanë origjinën në jug të Italisë, dhe janë ende të bazuara atje, pavarësisht nga globalizimi i biznesit të tyre dhe kjo nuk është rastësi.
Fakti është se Italia si një shtet i vetëm u formua vetëm në mesin e shekullit të 19-të. Pas rënies së Perandorisë Romake, rajone të ndryshme u sunduan nga sundimtarë të ndryshëm të huaj dhe përjetuan luftëra të panumërta. Veriu i Italisë gradualisht ra nën kontrollin e Habsburgëve, perandorëve të Perandorisë së Shenjtë Romake, dhe pas rënies së saj, Perandorisë Austriake. Jugu, i ndarë nga veriu (një shtet teokratik me qendër në Vatikan), u zhvillua në mënyrë autonome. Edhe atje sundonin të huajt, kryesisht dinastitë mbretërore franceze dhe spanjolle. Por mbretëritë jugore kishin shumë më tepër pavarësi ekonomike sesa ato veriore.
Në fillim të shekullit të 19-të u rrit ndikimi i bandave kriminale në Napoli dhe Siçili. Për shkak se Bourbonët spanjollë, të cilët sundonin Mbretërinë e Dy Sicilive (që përfshinte Siçilinë dhe Mbretërinë e Napolit), nuk mund të kontrollonin siç duhet jetën në rajone të gjera, përfaqësuesit e familjeve të krimit në zhvillim morën përsipër një pjesë të funksioneve të shtetit. Baza e biznesit të tyre ka qenë tradicionalisht kontrabanda, pirateria dhe shantazhi, në të njëjtën kohë, popullsia vendase ishte besnike ndaj tyre, veçanërisht shtresat më të varfra, të cilët i shihnin bosët e mafias si mbrojtës, arbitra në rast mosmarrëveshjesh ekonomike dhe punëdhënës.
Përveç kësaj, mafiozët u pozicionuan si mbrojtës të fshatarëve dhe artizanëve vendas nga arbitrariteti i të huajve, me të cilin ata nënkuptonin spanjollët. Por bashkimi me Italinë e bashkuar nuk solli liri dhe prosperitet në rajonet jugore. Pas fitimit të pavarësisë, të gjitha preferencat ekonomike shkuan në veri, ndërsa jugu relativisht i begatë më parë u zhyt në një krizë të zgjatur ekonomike, varfëri dhe papunësi.
Është karakteristikë se në fillim të shekullit të 20-të, fashistët që erdhën në pushtet nën udhëheqjen e Benito Musolinit, u mbështetën më pak në jug sesa në Romë dhe në veri të vendit. Banorët e jugut të varfër i pranuan pa entuziazëm parullat për bashkimin e kombit dhe kthimin e madhështisë së Perandorisë Romake, pasi nuk ndjenin shumë lidhje me fuqinë në rritje të veriut. Ata kishin shumë më tepër besim te familjet e krimit vendas, të cilat zgjidhnin problemet reale dhe nuk impononin ideologji të errëta, ndërsa mbështesnin katolicizmin tradicional.
Musolini i shpalli luftë mafies siciliane si armik i kombit dhe shtetit. Për ta bërë këtë, ai përdori ushtrinë dhe policinë. Mbi 11,000 njerëz në Siçili u arrestuan në mesin e viteve 1920 me akuza për lidhje kriminale. Në janar 1926, Musolini shpalli një fitore të plotë dhe të pakushtëzuar ndaj mafies. Familjet e krimit të ndërtuara mbi lidhjet familjare kanë mbijetuar. Disa emigruan në Shtetet e Bashkuara, ku formuan një qendër të re të botës së krimit. Të tjerët, pasi i mbijetuan kohërave të vështira të represionit, rivendosën strukturën dhe ndikimin. Në fund, ata u hakmorën ndaj Musolinit, teksa anëtarët e Cosa Nostra ndihmuan aleatët të organizonin një zbarkim në Siçili në 1943. Në të njëjtin vit, Camorra mbështeti kryengritjen antifashiste në Napoli, e cila përfundoi me çlirimin e qytetit nga trupat gjermane.
Çfarë fiton Camorra dhe si ndryshon nga Cosa Nostra
Dallimi kryesor midis Cosa Nostro-s siciliane dhe Camorra napolitane është në strukturën e organizatës. Mafia siciliane historikisht është ndërtuar si një vertikale, në krye të së cilës është “bosi i të gjithë bosëve” kreu i të gjitha bandave kriminale të njohura nga komuniteti. Nuk kishte një hierarki të tillë në Napoli. Në fakt, nuk ka pasur kurrë asnjë organizatë të vetme të quajtur Camorra, banda të veçanta vepronin në qytet, duke kontrolluar zona dhe lloje të veçanta biznesi. Ndonjëherë ata formuan aleanca të mëdha për të kundërshtuar fraksionet e tjera ose për kauza të mëdha. Por përpjekjet për t’i bashkuar ato në një strukturë të vetme të përhershme përfunduan vetëm me gjakderdhje të madhe.
Cosa Nostra me rezerva mund të krahasohet me grupin e krimit të organizuar Tambov që vepronte në Shën Petersburg në vitet ’90, ku grupe të shpërndara njohën autoritetin e një kreu të vetëm të strukturës dhe, falë kësaj, shtrydhën të gjithë konkurrentët e rëndësishëm nga qyteti. Nga ana tjetër, Camorra të kujtonte skenën kriminale të Kazanit dhe Tatarstanit, ku çdo rreth i vogël kishte grupin e tij të organizuar kriminal, i cili nuk ishte në varësi të askujt.
Në mediat italiane, mund të gjendet lehtësisht një hartë e ndarjes së Napolit midis fraksioneve të shumta Camorra. Numri i tyre i saktë është çështje debati. Të dhënat në burime të ndryshme ndryshojnë kryesisht për faktin se studiuesit shpesh nuk kanë një mendim të përbashkët nëse duhet të konsiderojnë disa grupe të bashkuara në aleanca afatgjata dhe që kanë lidhje familjare si një klan. Por afërsisht në grumbullimin napolitan ka rreth njëqind klane kriminale. Sipas Ministrisë së Punëve të Brendshme italiane nga viti 2022, ka 44 klane Camorra që veprojnë drejtpërdrejt në qytet dhe rreth njëqind të tjera në periferi më të afërt.
Klanet Camorra kontrollojnë tregtinë e drogës, kontrabandën e cigareve, shtëpitë publike, kazinotë nëntokësore, bastet, dhe shantazhin. Madje disa prej tyre kishin edhe specializime të veçanta, për shembull, klani me ndikim Mazzarella, i cili kontrollon katër rrethe në qendër të Napolit, është i specializuar në prodhimin dhe shitjen e falsifikimeve të markave të mëdha italiane Gucci, Armani, etj.
Klanet më të mëdha kanë gjithashtu një biznes relativisht të ligjshëm, i cili u lejon atyre jo vetëm të fitojnë para, por edhe të pastrojnë para të zeza. Bëhet fjalë kryesisht për kompani ndërtimi që marrin kontrata të mëdha shtetërore për riparime rrugësh dhe ndërtime objektesh sociale. Një tjetër biznes i rëndësishëm i Camorra është mbledhja e mbeturinave. Të gjitha kompanitë napolitane në këtë zonë i përkasin Camorras dhe kjo nuk është sekret për askënd. Periodikisht, ata rrisin tarifat si ultimatum dhe provokojnë kriza të plehrave, ndërsa zyrtarët negociojnë me banditët.
Gangsterët napolitantë imitojnë heronjtë e Tarantinos
Kishte edhe mospërputhje estetike midis mafiozëve siciliane dhe napolitane. Bosët e mafies siciliane preferonin tradicionalisht kostumet e biznesit, të cilat theksonin statusin dhe përkatësinë e biznesit, megjithëse të paligjshme.
Dhe drejtuesit e Camorra e donin elegancën e jashtme dhe u ngjanin gangsterëve, siç portretizoheshin në filmat e Hollivudit.
“Anëtarët e saj pëlqejnë të vishen shtrenjtë dhe me pretendime, t’i varin vetes bizhuteri ari,” përshkroi pamjen e napolitanit Roberto Saviano, një gazetar italian dhe autor i librit Gamorra, i cili jeton nën mbrojten e policisë pas publikimit të tij në 2006 për shkak të kërcënimeve mafioze. Kinemaja përcakton drejtpërdrejt modën e tyre. Në fund, një person serioz duhet të shikojë në mënyrë që të njihet në rrugë … Në vitin 2005, kur Karabinierët mbërritën në Scampia (një lagje në veri të Napolit, një nga qendrat më të mëdha të trafikut të drogës) për të arrestuar një i bosëve të Camorra, Cosimo Di Lauro, ai nuk vrapoi dhe nuk qëlloi kundër. Ai qëndroi para pasqyrës, lagi krehërin, krehu flokët nga balli dhe i mblodhi në një bisht në pjesën e prapme të kokës, duke i lënë disa fije rreth qafës. Ai kishte veshur një jakë të errët dhe një pallto të zezë dhe dukej si personazhi i Brandon Lee në The Crow.
Me këtë shkëlqim të jashtëm, drejtuesit e Camorra ende preferojnë të vendosen jo në vila luksoze që mund të përballonin, por në zona të varfra të Napolit, duke u pajisur me apartamente në një lagje të shëmtuar. Dhe ata nuk e bëjnë këtë për hir të komplotit, por për të treguar afërsinë e tyre me njerëzit e zakonshëm.
Dhe gangsterët napolitan (jo të gjithë, sigurisht, por disa) e duan publicitetin shpesh fotot e tyre në shoqërinë e yjeve të filmit, yjeve të popit dhe sportit hynë në tabloidë. Ndërsa kolegët sicilianë preferojnë të jenë në hije.
Maradona në Napoli u ble nga klani me ndikim Giuliano. Dhuratë për vendlindjen
Historia më e famshme për lidhjen mes Camorra-s dhe futbollit është, natyrisht, blerja e Diego Maradonas nga Napoli në 1984. Lëvizja e superyllit nga Barcelona te Napoli ishte një sensacion i jashtëzakonshëm si falë një rekord prej 10.5 milionë dollarësh dhe statusit modest të Napolit.
Për ta bërë më të qartë, imagjinoni që nesër Neymar të kalojë te Genoa me kusht për 200 milionë euro. Sot, një tranzicion i tillë duket jorealist, do të ketë pyetje në lidhje me origjinën e parave dhe pajtueshmërinë me rregullat e lojës së ndershme financiare. Por në vitet 1980, nuk kishte kufizime. Edhe pse askush në Itali nuk dyshoi se ku i mori paratë Napoli për këtë transferim. Ato u dhanë nga Camorra. Nga rruga, në prezantim, Maradona u pyet fillimisht nëse ai dinte për ndikimin e mafias në futbollin italian. Pronari i Napolit, Corrado Ferlaino, si kundërpërgjigje, ka urdhëruar t’i hiqet mikrofoni gazetares.
Njeriu që pagoi për transferimin e Maradonës ishte Carmino Giuliano, një përfaqësues i klanit të fuqishëm Camorra që kontrollonte rrethin historik Forcella në qendër të Napolit. Familja e Giulianit merrej me kontrabandë dhe tregti cigaresh, por nuk e injoronte drogën me prostitucion.
Për klanin Giuliano, blerja e Maradonës nuk ishte një lloj biznesi, por një investim imazhi. Afërsia me lojtarin, idhull në Napoli, ngriti statusin e familjes së krimit. Ajo iu prezantua publikut si dhuratë e Xhulianos për qytetin e tij të lindjes.
“Xhaxhai im Carmine luante vetë futboll, kështu që ai ishte një tifoz i madh i Napolit. Ardhja e Maradonës i dha qytetit disa vite të paharrueshme”, tha një nga bosët aktualë të klanit, Luigi Giuliano, në një intervistë në 2019.
Falë Maradonës, Napoli fitoi Scudetton për herë të parë në sezonin 1986/87 ai sezon kampionati ende mbahet mend në Napoli. Por ata nuk u pëlqen të kujtojnë vitin e ardhshëm, besohet se Camorra ndikoi në rezultatet atëherë. Napoli filloi si favorit kampioni aktual forcoi skuadrën duke i shtuar Maradonës një tjetër yll të futbollit botëror të atyre viteve, brazilianin Carecu. Së bashku me sulmuesin italian Bruno Giordano u krijua një linjë sulmuese, e cila mori emrin Ma-Gi-Ca.
Konkurrentët kryesorë patën probleme. Juventus filloi një ristrukturim pas përfundimit të karrierës së liderit të Torinos, Michel Platini. Milani, i sapo blerë nga manjati mediatik Silvio Berlusconi, ishte në një situatë të ngjashme. Kryeministri i ardhshëm i Italisë ia besoi ndërtimin e një projekti të ri trajnerit Arrigo Sacchi, të ftuar nga Parma dhe supozohej se do t’i duhej kohë.
Napoli e nisi fuqishëm, konkurrentët po rrëshqisnin. Me pesë raunde përpara, napolitanët kryesonin me katër pikë përpara Milanit (atëherë jepeshin dy pikë për fitore).
Në sezonin e dytë të Maradonës, Napoli papritur ra me një barazim dhe katër humbje (përfshirë një fitore 3-2 kundër Milanit në Napoli). Si rezultat vetëm vendi i dytë dhe kampionati i parë i Milanit të epokës së Berlusconit. Ai dështim i papritur është ende një temë diskutimi në Napoli. Shumë besojnë se kampionati i humbur është vepër e Camorra. Fakti është se një nga bizneset ilegale të mafies napolitane ishte një lotari nëntokësor. Pas triumfit të Napolit në sezonin e kaluar dhe një fillimi të fortë në sezonin e ardhshëm, dhjetëra mijëra napolitanë u futën para basteve të paligjshëm, duke vënë baste për fitoren e klubit napolitan në fund të sezonit. Kjo kërcënoi një goditje financiare për organizatorët e basteve Camorra.
Ky version, i popullarizuar në mesin e tifozëve, nuk është konfirmuar zyrtarisht, megjithëse prokuroria italiane nisi një hetim për përfundimin e çuditshëm të sezonit, pothuajse të gjithë lojtarët dhe stafi i Napolit u thirrën në pyetje. Vetë Maradona qeshi: “Nuk mund të fitosh gjatë gjithë kohës, duhet të lini të tjerët të fitojnë, përndryshe do të ishte shumë e mërzitshme”.
Policia nuk gjeti kurrë prova të drejtpërdrejta të përfshirjes së Camorra në humbjen e titullit. Gjithçka ishte e kufizuar në hamendje dhe biseda. Për shembull, në Napoli, ata besojnë se Camorra kërcënoi lojtarët, makina e Maradonës u thye para përfundimit të sezonit dhe vila e mbrojtësit Salvatore Bagni u grabit dy herë. Nuk ka gjasa që dikush të vendosë për këtë me iniciativën e tij, duke ditur se çfarë lloj njerëzish i mbrojnë lojtarët.
Blerja e dështuar e Lazios, njohjet e dyshimta të Cannavaros dhe historia e çuditshme e Fabio Quagliarella
Kishte histori të tjera lidhur me ndikimin e Kamorrës në futbollin italian. Me ardhjen e parave të mëdha në lojë, klubet janë interesuar për bosët e mafias si një mënyrë për të pastruar paratë. Në vitin 2006, klani me ndikim Camorra Casalesi u përpoq të merrte Lazion. Fillimi i viteve 2000 ishte një kohë e vështirë për klubin romak, borxhe të mëdha, rrezik falimentimi dhe shpërbërje. Në vitin 2004, Claudio Lotito, një biznesmen që ndërtoi një pasuri në firmat e sigurisë dhe pastrimit, mori përsipër shpëtimin. Por së shpejti ai mori kërcënime me vdekje nga drejtuesit e grupeve të tifozëve të Laziales që kërkonin shitjen e klubit: telefonata për vetë Lotito dhe anëtarët e familjes së tij. Përveç kësaj, në zyrën e biznesmenit është gjetur një mjet shpërthyes.
Së shpejti u shfaq një blerës potencial, Giorgio Chinaglia, legjenda e Lazios, sulmuesi që udhëhoqi klubin në Scudetto-n e parë ndonjëherë në sezonin 1973/74 dhe ish-presidenti. Në atë kohë, Chinaglia jetonte në Shtetet e Bashkuara, ku u zhvendos pas problemeve në shtëpi, në vitin 1996 ai u dënua me dy vjet për mashtrim financiar dhe falimentim fiktiv në mesin e viteve 1980, kur ai drejtonte Lazio.
Cannavaro iu përgjigj pyetjeve në lidhje me lidhjet mafioze më vonë. Në vitin 2019, ai u thirr për t’u marrë në pyetje së bashku me dy ish-lojtarë të tjerë të Napolit, mbrojtësin Salvatore Aronica dhe portierin Pepe Reina. Emrat e tyre u shfaqën në përgjimet e policisë të përfaqësuesve të klanit Nuvoletto, vëllezërve Esposito. Hetuesit mësuan se lojtarët organizuan një festë lamtumire për Reina, i cila u largua nga Napoli, në një nga klubet e natës të Esposito-s në Napoli, si dhe u dorëzuan bosëve të Camorrës biletat VIP për ndeshjet e Napolit.
Në vitin 2016, Fabio Quagliarella hyri gjithashtu në historinë kriminale, por më tepër si viktimë.
Sipas lojtarit, arsyeja e transferimit të tij të papritur nga Napoli te Juve në vitin 2010 ishin letrat anonime që i erdhën në zyrën e klubit dhe personalisht pronarit Aurelio De Laurentiis. Autori i tyre kërkoi të shiste lojtarin, duke kërcënuar se do të bënte publike informacione për marrëdhënien e Quagliarella me Camorra, si dhe varësinë e lojtarit nga kokaina dhe pornografia e fëmijëve. Vërtetësinë e këtyre letrave e tradhëtonin detajet e jetës reale personale të një futbollisti, të cilat vetëm njerëzit që e njihnin mirë mund ta dinin.
“Më duhej të largohesha nga vendlindja dhe Napoli më shiti te Juventusi. Unë u akuzova në mënyrë të rreme se isha një Camorrist dhe një pedofil që organizon orgji, u tha Quagliarella gazetarëve. Presidenti De Laurentiis më telefonoi çdo ditë më parë, por pas këtyre letrave ai më këshilloi të largohesha nga qyteti im i lindjes Castellammare di Stabia dhe të vendosesha në një hotel për t’u qetësuar dhe relaksuar. Pas asaj bisede në selinë e Napolit, ai nuk më telefonoi më. Shumë shpejt mësova se po shishesha në Torino”.
Pas kalimit te armiku i betuar, dikur idhulli i të gjithë tifozëve të Napolit, ata filluan ta urrejnë në qytet. Prindërit e tij u kërcënuan me dhunë dhe u premtuan se do të hidhnin në erë shtëpinë e tyre në Napoli.
Policia më vonë gjeti autorin e letrave. Doli se ishte Rafaele Piccolo, një oficer policie nga Departamenti i Hetimit të Krimit Kibernetik. Për më tepër, Picollo ishte një i njohur i Quagliarella, ata u takuan kur llogaria e postës së futbollistit u hakerua. Specialisti i sigurisë kibernetike i premtoi Quagliarella-s të zbulonte ndërhyrës dhe kështu fitoi akses në pajisjet e tij. Hetimi, i cili përfundoi në gjykatë në vitin 2022, zbuloi se Picollo ishte një përndjekës që bombardoi dhjetëra njerëz të pafajshëm me letra anonime, duke i akuzuar ata për lidhje me mafien dhe duke i shkatërruar karrierën e tyre. Punonjësi i policisë u dënua me 4.5 vite burg.
Në Napolin e sotëm, Camorristët nuk perceptohen më si ata që mbrojnë interesat e njerëzve të zakonshëm. Dyshimi për lidhje me Camorrën është gjëja më e keqe që mund t’i ndodhë reputacionit të një personi në shoqërinë e sjellshme.
Lojëra të fiksuara
Policia italiane shpesh heton trukime ndeshjesh, ata janë të sigurt se Camorra, i cili fiton në baste të paligjshme, po përpiqet të ndikojë në rezultatet. Por ka pak fjali reale në raste të tilla për shkak të vështirësisë në mbledhjen e provave. Njëri prej tyre u nxor një ditë tjetër kur mbrojtësi i Monzas, Armando Inzou dënua 5 vjet burg për ndihmën në organizimin trukimit të një ndeshje në Serie B midis Modena dhe Avellino në 2014.
Një nga drejtuesit e klanit të drogave Vanella Grassi nga rajoni Secondigliano ka vënë 400 mijë euro për fitoren e Modenas duke korruptuar mbrojtësin e Avellinos, ku luante asaj kohe Izzo.
Ai ishte i përfshirë në biznesin e ndërtimit në Itali dhe Kanada dhe nga jashtë u distancua nga lidhjet kriminale. Megjithatë, policia vërtetoi se një sipërmarrës i respektuar drejton në fakt shitësin më të madh të marijuanës dhe hashashit në veri të Italisë dhe pastron paratë e pista me ndihmën e një biznesi të zhvillimit të pasurive të paluajtshme. Gjatë hetimeve u zbulua edhe një krim paralel ryshfet i futbollistëve.
Fitoren e Napolit festojnë edhe shefat e Kamorrës. Në fund të fundit, shumë prej tyre janë fansa të sinqertë. Veç kësaj, biznesi i tyre janë edhe dyqanet me mjetet e funksionimit të klubit në rrugët e qytetit. Gazetat napolitane shkruajnë se disa muaj më parë, drejtuesit e klanit Mazzarella urdhëruan fabrikat e tyre të majta Gucci të riorientoheshin përkohësisht për të qepur flamuj të kampionatit të Napolit, bluza dhe shalle. /G.D abcnews.al/
